Cứ vào hai giờ chiều, ít khi sai, thì xa giá và đoàn kỵ mã phóng nhanh trên
đường phố Nhà Thương. Các chị dân nghèo trong khu phố, nhờ thế mà biết
giờ khắc. Các chị bảo nhau:
— Hai giờ rồi đấy, người ta đi về điện Tuileries kia.
Người này chạy đến, kẻ kia tránh đi. Một nhà vua đi qua chẳng bao giờ
chẳng gây một sự náo động. Vả lại vua Louis XVIII hiện ra hay biến đi cũng
có ảnh hưởng phần nào đối với đường phố Paris. Đoàn xa giá đi rất nhanh,
nhưng uy nghi đường bệ. Ông vua bại liệt ấy lại thích phi nước đại. Không
bước được, ngài chỉ muốn chạy. Tuy què liệt, ngài muốn đằng vân. Hiền
hòa, nghiêm trang, ngài lướt qua cùng với một rừng gươm tuốt vỏ. Cỗ loan
xa nặng thiếp vàng, điểm hoa huệ, lăn đi rầm rộ. Người ta chỉ kịp nhìn
thoáng qua một cái. Trong góc xe bên phải, một người ngồi tựa chồng gối
bọc satin trắng, mặt to, chắc, hồng hào, trán tươi mát điểm phấn, con mắt tự
phụ, tinh vi mà vô tình, nụ cười học giả, hai vai có hai ngù lớn tỏa tua xuống
bộ quần áo không lòe loẹt, trên ngực có đủ huân chương và Bội Tinh cao
cấp, một cái bụng phệ có băng choàng xanh vắt ngang. Vua đấy. Ra khỏi
Paris thì ngài lấy mũ xuống để trên đầu gối, mũ ngài cắm lông vũ trắng, chân
ngài mang giầy ghệt Anh cao. Vào thành thì ngài đội mũ, nhưng ít khi chào.
Ngài nhìn dân chúng lạnh lùng, lạnh lùng dân chúng nhìn lại ngài. Khi ngài
xuất hiện ở khu phố Saint Marceau lần đầu, uy tín của ngài tóm tắt trong câu
của anh dân ngoại ô này nói với bạn: “Cái ông béo phị ấy là cả triều đình
đó”.
Xa giá nhà vua cứ đúng giờ ấy đi qua phố Nhà Thương, ngày nào dân phố
cũng quen lệ ấy. Người đi dạo mặc áo vàng hẳn không phải là người khu này
và có lẽ không phải là người Paris, nên không biết việc trên. Lúc hai giờ, khi
xa giá có đoàn thị vệ cưỡi ngựa vây quanh, từ Salpêtrière rẽ vào đường này
thì người ấy có vẻ ngạc nhiên và gần như sợ hãi. Bên lề đường chỉ độc có
lão; lão vội núp sau một bức tường, nhưng Công Tước D’Havré cũng kịp
trông thấy. Vì là chỉ huy trưởng trực ban của đội cấm quân, Công Tước ngồi
đối diện nhà vua. Ông nói: “Tên kia khả nghi”. Những viên cảnh sát đi dẹp
đường cũng để ý đến lão; một người được lệnh theo dõi. Nhưng người lạ mặt
đã lẩn vào những phố vắng vẻ trong khu; lúc ấy trời bắt đầu tối nên người
cảnh sát đành để mất hút. Ngay tối hôm đó người ta gửi báo cáo lên Bá Tước
