thật: “Duy có thói quen dùng đồ bạc mà ăn là ta khó chừa”. Nói đến bộ đồ
bạc ấy thì phải kể thêm đôi cây đèn đúc đặc bằng bạc là của thừa tự của một
bà cô để lại. Đôi cây đèn ấy thường xuyên có cắm hai cây nến sáp và bày
trên lò sưởi trong phòng ông. Hôm nào có khách ăn cơm, bà Magloire thắp
đôi nến và mang bày ra bàn ăn. Trong phòng ngủ của ông Giám Mục, ngay
chỗ đầu giường có một cái ô tường nhỏ, mỗi tối bà Magloire đem bộ đồ ăn
và chiếc môi cất vào đó. Ô tường có khóa, nhưng chẳng bao giờ cất chìa
khóa đi cả.
Mảnh vườn vì có những ngôi nhà nói trên dựng không đẹp mắt lắm nên
cũng mất cả vẻ mỹ thuật. Vườn có lối đi ngang dọc hình chữ thập, giữa có bể
cạn. Chung quanh có lối đi vòng theo bức tường vôi. Giữa các lối đi là bốn
khoảnh đất vuông chung quanh trồng hàng giậu xanh. Ba khoảnh bà
Magloire trồng rau, khoảnh thứ tư ông Giám Mục trồng hoa. Đây đó lại còn
có một vài cây ăn quả.
Có lần bà Magloire bảo ông một cách tinh nghịch:
— Thưa Đức Ông, cái gì Đức Ông cũng tính cho thật có lợi, thế mà
vuông đất này thì phí quá! Thà để kiếm mớ rau còn hơn là những bó hoa.
Ông trả lời:
— Bà Magloire, bà lầm rồi! Cái đẹp cũng có ích như cái có ích khác. - Im
một lát, ông lại thêm - Có lẽ còn có ích hơn.
Mảnh đất gồm chừng ba bốn luống, nhưng ông Giám Mục cũng bận rộn
với nó như với sách vở của mình. Ông sẵn sàng ra đấy một vài giờ, hết cắt
lại cào rồi từng quãng lại chọc lỗ, tra hạt. Ông không đủ thù ghét sâu bọ như
một người làm vườn mong muốn. Nói cho đúng, ông chẳng có tham vọng gì
về khoa thực vật. Ông không biết nhóm nọ, thuyết kia, ông cũng không hề
nghĩ đến việc phải quyết định theo Tournefort hay theo phương pháp tự
nhiên. Ông không đứng về phía những thông nang để chống phía những tử
diệp, mà cũng không đứng về phe Jussieu để chống Linné. Ông chẳng
nghiên cứu gì cây cỏ, ông chỉ thích hoa. Ông rất kính trọng người thông thái,
ông còn kính trọng kẻ ngu dốt nhiều hơn và trong khi luôn thủ lễ với hai đối
tượng ấy, mỗi chiều hè ông lại tưới các luống cây của mình với cái thùng
tưới sắt tây sơn màu xanh.
Trong nhà ông không hề có cái cửa nào có khóa. Cửa phòng ăn thông
