V
MỘT ĐỒNG NĂM FRANCS RƠI XUỐNG ĐẤT KÊU
THÀNH TIẾNG
Gần nhà thờ Saint Médard, thường có một người nghèo khó ngồi co ro
trên bờ giếng công cộng nay đã bỏ không; Jean Valjean hay cho người ấy
tiền, không mấy khi đi qua mà không cho vài xu. Đôi khi còn hỏi chuyện
nữa. Những kẻ ghen ghét người ăn mày kia thường bảo lão ta là đồ mật
thám. Trước kia lão ta quét dọn nhà thờ, nay đã bảy mươi lăm tuổi, lúc nào
miệng cũng lẩm bẩm cầu kinh.
Một tối, Jean Valjean đi qua chỗ ấy một mình không dắt theo Cosette;
ông vẫn thấy người ăn mày ngồi chỗ cũ, dưới cột đèn vừa mới thắp. Cũng
giống như mọi ngày, người lão lom khom xuống và hình như vẫn cầu kinh.
Jean Valjean đến gần, đưa tiền bố thí vào tận tay lão. Lão vụt ngước mắt lên,
nhìn chòng chọc Jean Valjean, rồi lại vội cúi đầu xuống. Thật nhanh như
chớp. Jean Valjean giật bắn mình. Dưới ánh đèn, hình như ông thoáng thấy
một cái mặt ghê gớm, quen quen, chứ không phải cái mặt lờ đờ, ngớ ngẩn
của lão quét dọn nhà thờ. Ông có cảm giác như người ở trong bóng tối bỗng
chạm trán một con cọp. Ông hết vía lùi lại, người ngây đờ ra, không dám
thở, không dám nói, đứng lại cũng không dám mà chạy trốn cũng không;
ông nhìn kỹ người ăn mày đã cúi gằm xuống, đầu che một mảnh giẻ, làm
như không biết có ông đứng đấy nữa. Giây phút lạ lùng ấy, linh tính, có lẽ là
bản năng sinh tồn, xui ông không nên hé môi nói một lời. Người ăn mày, vẫn
cái tầm vóc ấy, vẫn bộ quần áo tả tơi, vẫn hình dáng mọi ngày. Jean Valjean
tự bảo: “Quái! Mình điên à! Mê ngủ rồi! Vô lý!"
Hôm ấy, ông về nhà, lòng vô cũng bối rối. Ông không dám quả quyết với
mình rằng cái mặt ông vừa thoáng thấy là mặt thằng Javert. Đêm ấy nghĩ
ngợi mãi, ông tiếc sao không hỏi chuyện người kia để bắt nó phải ngẩng mặt
lên lượt nữa.
Chập tối hôm sau, ông lại ra chỗ ấy. Người ăn mày vẫn ngồi nguyên chỗ
cũ. Jean Valjean cho lão một xu và quả quyết nói: “Chào ông lão”. Người ăn
