tao mà đi? Để làm một tên Cộng Hòa à? Chào! Dân chúng có ưa gì cái Cộng
Hòa ấy, dân chúng đứng đắn, dân chúng thừa biết rằng bao giờ cũng có vua,
dân chúng biết rằng dẫu sao mình chỉ là dân, họ thiết gì cái thứ Cộng Hòa
của chúng mày, đồ ngốc, nghe chưa. Ghê tởm chưa! Cái trò chơi ấy. Mê lão
Duchêne.
Liếc mắt đưa tình cho cái máy chém, đàn và hát dưới bao lơn
của 93, ta muốn phỉ nhổ vào cái bọn nhãi ranh ấy. Sao chúng nó ngu xuẩn
thế! Chúng nó đều đi đến đấy cả, không đứa nào thoát. Chỉ thở cái không khí
ngoài đường là chúng mày đủ hóa rồ rồi. Cái thế kỷ XIX này rất độc. Thằng
nhãi con nào cũng để cái kiểu râu dê già ấy, rồi cho là mình ghê lắm, rồi
chẳng kể gì cái thứ cha mẹ già này. Thế là Cộng Hòa đấy, thế là lãng mạn
đấy. Lãng mạn là cái gì, anh hãy bảo hộ tôi lãng mạn là cái gì? Tất cả mọi
thứ điên cuồng. Một năm trước họ đổ xô đi xem kịch Hernani.
Hernani
là cái thứ kịch gì hử? Những phản đề, những ngu xuẩn cũng không phải viết
bằng ngôn ngữ của nước Pháp nữa. Rồi thời đại này những chuyện cướp
đường như thế đấy.
— Thưa ông, ông nói rất phải - Théodule nói xen vào.
Lão Gillenormand tiếp:
— Đại bác ở trong sân Viện Bảo Tàng! Hừ! Thưa để làm gì? Ông Súng,
ông đến đấy làm gì! Để bắn vào tượng Apollon Belvédère à? Còn các ông
thuốc súng thì có việc gì với nàng Vénus đời Médicis
chứ? Cái bọn
thanh niên ngày nay, thật là quân kẻ cướp. Còn ai vô nghĩa lý bằng cái tên
Benjamin Constance của chúng! Cái bọn chúng không vô lại thì là ngốc!
Chúng tự làm cho xấu đi, quần áo lôi thôi lốc thốc, không ra hình người,
trông thấy phụ nữ thì mất vía, ve gái thì như van xin làm cho các cô ả không
nín cười được. Đúng là những thằng mê gái thiểu não. Chẳng ra cái dáng dấp
gì và cũng ngu đần như nhau nên bổ sung cho nhau. Chúng luôn mồm nhắc
những trò chơi chữ của Tiercelin và Potier, khoác những cái áo thùng thình
những chiếc gilet của mã phu, áo chemise vải thô, những quần dạ thô, những
giầy da thô, người làm sao thì chiêm bao làm vậy, lời ăn tiếng nói của chúng
có thể lấy để thay những đế giầy tã của chúng. Thế mà tất cả cái bọn nhãi
ranh ấy lại làm chính trị. Phải cấm hẳn không cho chúng nó có chính kiến.
Chúng nó bịa đặt những lý thuyết này nọ, chúng muốn thay đổi xã hội,
chúng muốn tiêu diệt chế độ Quân Chủ, chúng vứt bỏ cả pháp luật, chúng
