nghẹt đi một cách vội vàng, bây giờ lại cựa quậy, lên men ngấm ngầm. Trí
óc con người rung động trong không khí lo âu của xã hội như lá cây lúc cơn
giông sắp kéo đến. Tình hình căng thẳng như hai dòng điện cao thế, có lúc
chỉ cần có một người vô danh nói lên, cũng như chỉ cần có vật gì chạm vào
hai dòng điện, là đủ làm bật ra chân lý, bật ra ánh sáng. Sau đó, bóng tối mờ
mờ lại phủ xuống như cũ. Thỉnh thoảng những tiếng súng ngấm ngầm vang
lên, chứng tỏ trong đám mây mù còn chất chứa rất nhiều sấm sét.
Hai mươi tháng đã trôi qua từ cuộc Cách Mạng Tháng Bảy: Năm 1832
mở màn với một vẻ như đe dọa và gần như có việc sắp xảy ra. Cảnh nghèo
đói của nhân dân, người lao động không có bánh mì, Công Tước Condé cuối
cùng chết một cách mờ ám, Bruxelles đuổi họ Nassau như Paris đuổi họ
Bourbons, nước Bỉ muốn về với một ông hoàng Pháp lại được cho một ông
hoàng Anh, sự thù hằn của nước Nga Nicolas, sau lưng Pháp là hai con yêu
tinh phương Nam, Ferdinand Tây Ban Nha và Miguel Bồ Đào Nha, đất rung
chuyển ở Ý, Metternich thò tay qua Bologne, nước Pháp cộc cằn đối với
nước Áo ở Ancône về phía Bắc thì tiếng đóng áo quan chôn Ba Lan lần nữa,
ở khắp Châu Âu, những tia mắt giận dữ rình mò Pháp, đồng minh Anh đáng
nghi ngờ đang sẵn sàng đẩy nhào những gì đang nghiêng lệch và xông vào
những gì đã nhào, Thượng Viện nấp sau Beccaria bác bỏ bốn án tử hình của
tòa án, biểu tượng hoa huệ bị gạch xóa trên xe vua, cây thập tự ở nhà thờ
Đức Bà bị nhổ bỏ, Lafayette bị bôi nhọ, Laffitte suy sụp, Benjamin
Constance chết nghèo khổ, Casimir Perier chết trong lúc chính quyền suy
yếu: Bệnh chính trị và bệnh xã hội phát ra cùng một lúc ở hai thủ đô của
vương quốc; thủ đô tư tưởng và thủ đô lao động; Ở Paris, nội chiến; ở Lyon,
nông dân biến; ở cả hai thành phố chỉ một ánh lửa lò; một màu đỏ hỏa sơn ở
trên trán nhân dân; phương Nam trở nên cuồng tín, phương Tây loạn; nữ
Công Tước Berry hoạt động ở Vendée, âm mưu, hội kín, khởi biến, dịch tả;
tất cả những cái đó rót thêm sự náo động bi đát của biến cố vào sự sôi sục
của tư tưởng.
