quai nón với giọng nói người Ý, đứng lên một trụ vôi đọc thật to một tờ giấy
gì lạ lùng, có vẻ là một quyền lực huyền bí. Từng nhóm người tụ họp chung
quanh vỗ tay hoan nghênh. Các đoạn làm cho quần chúng cảm động nhất
được ghi chép lại như sau: “Chủ nghĩa của chúng ta bị ngăn cản, các bản
tuyên ngôn của chúng ta bị xé rách, các người đi dán áp phích của chúng ta
bị rình mò và bắt giam…”. “Cái tai họa trong nghề bông vải đã chữa bệnh
trung dung cho chúng ta”. “Tương lai của các dân tộc là đội ngũ hèn hạ của
chúng ta”. “…Vấn đề đặt ra là thế này: Hành động hay phản động? Cách
Mạng hay phản Cách Mạng? Vì ở thời đại chúng ta, không thể có sự nằm ì
hoặc bất động. Vì dân hay chống lại dân, đó là vấn đề. Ngoài ra không còn
vấn đề nào khác”. “Cái ngày chúng tôi không thích hợp với các anh nữa thì
hãy hạ bệ chúng tôi. Nhưng từ nay cho đến lúc ấy, hãy giúp chúng tôi tiến
lên”.
Các việc ấy đều xảy ra giữa ban ngày.
Nhiều việc quá táo tợn làm dân chúng đâm nghi. Ngày 4 tháng tư năm
1832, ở góc phố Saint Marguerite, một người qua đường leo lên cây trụ, thét
lớn: “Tôi là người phe Babeuf đây".
Nhưng dân chúng thì thấy sau danh
nghĩa Babeuf là hình dáng Gisquet. Hắn nói huyên thuyên. Hắn bảo:
— Đả đảo chế độ tư hữu! Bọn đối lập cánh tả là đồ hèn nhát, đồ phản bội.
Khi chúng muốn giành lẽ phải về mình thì chúng tuyên truyền Cách Mạng.
Nhưng dân chủ của chúng là chỉ để khỏi thất bại, còn khi muốn trốn đấu
tranh thì chúng lại theo Quân Chủ. Bọn Cộng Hòa là đồ con tườu. Đồng bào
lao động, đồng bào hãy coi chừng bọn Cộng Hòa”.
Một người thợ hét lớn:
— Ông đồng bào mật thám ơi, im cái mồm đi.
Tiếng thét ấy chấm dứt ngay bài diễn thuyết.
Nhiều chuyện bí ẩn xảy ra.
Vừa tối, có người thợ bắt gặp bên bờ kênh “một người ăn bận chỉnh tề”,
người ấy bảo: “Đồng bào, đi đâu đấy?" “Thưa ông, - người thợ đáp, - tôi
không được biết ông là ai?" “Tôi thì tôi biết anh lắm", và người ấy thêm:
“Anh đừng sợ. Tôi là người ủy ban. Người ta nghi anh là người không chắc
chắn lắm. Anh nhớ là nếu anh phát giác điều gì thì có người để ý đến anh
đấy nhé!" Xong hắn bắt tay người thợ và nói thêm khi bước đi: “Chúng ta
