đâu, men sát theo các tường nhà, như người bị sỉ nhục và buồn rầu. Ở cửa
hàng cơm, anh chủ quán, có bọn khách trọ và người qua đường vây quanh,
đang đứng trông theo và chỉ trỏ, nói năng huyên thuyên. Người kia không hề
ngoái cổ. Giá hắn ngoái cổ trông lại thì cứ vẻ mặt nghi ngờ và kinh hãi của
cả đám người ấy, có lẽ hắn đoán biết rồi đây chả mấy chốc cả thành phố sẽ
nhốn nháo lên vì hắn. Hắn không nhìn thấy gì về cảnh ấy cả. Người đang
đau khổ có quay nhìn lại sau lưng bao giờ! Họ biết thừa vận đen vẫn theo
đuổi họ.
Hắn cắm đầu đi như thế trong hồi lâu, lang thang hết phố này sang phố
khác, chẳng biết đâu là đâu, quên cả mệt nhọc, như một người đang cơn
buồn bực. Bỗng nhiên hắn thấy bụng đói cồn cào. Trời lại sắp tối. Hắn đưa
mắt nhìn quanh xem may chăng có nơi nào trọ được. Hàng quán lịch sự thì
đã cấm cửa hắn rồi; hắn định tìm một quán rượu nào thật tồi tàn, thật xơ xác.
Vừa lúc ấy, một ánh lửa lóe lên ở đầu phố; một cành thông treo lủng lẳng
trên cái cần sắt (đó là dấu hiệu một quán trọ) in rõ trên nền trời hoàng hôn
màu trăng trắng. Hắn nhắm hướng đó đi tới. Thì ra là một quán rượu, quán
rượu phố Chaffaut. Hắn dừng lại một lúc, đưa mắt nhìn vào bên trong qua
cửa kính. Căn phòng thấp của ngôi hàng đang có chiếc đèn con trên bàn và
lửa cháy rần rật trong lò sưởi chiếu sáng. Vài ba người đang uống rượu. Chủ
quán ngồi sưởi. Một chiếc nồi sắt treo trên lò lửa sôi sùng sục. Quán rượu
này đồng thời là quán cơm. Vào ra có hai cửa, một cửa trông ra đường cái,
một cửa thông ra cái sân con đầy ắp phân tro.
Hắn không dám vào cửa trước. Hắn lẻn vào trong sân, tần ngần một lúc
rồi khe khẽ nâng then lên, đẩy cánh cửa. Chủ quán hỏi:
— Ai đấy?
— Một người muốn ăn cơm và nghỉ trọ.
— Được. Ở đây có chỗ ăn và chỗ ngủ.
Hắn bước vào. Bọn khách đang đánh chén quay cả lại. Hắn đứng giữa,
một bên có ánh đèn chiếu sáng, một bên có ánh lửa. Trong khi hắn loay hoay
bỏ chiếc ba lô trên vai xuống thì mọi người đều nhìn hắn chăm chú.
Chủ quán bảo:
— Lò sưởi đây, bữa tối trong nồi kia. Anh bạn lại mà sưởi cho ấm.
Hắn đến ngồi sát bên lò sưởi, duỗi thẳng đôi chân đi bộ đau dừ ra trước
