hiểm ứng xử, mà nó gần như những gì các nhà nghiên cứu sẽ giới thiệu cho chúng ta thấy ngay
bây giờ. Rất nhiều thành tố móc nối với nhau tạo nên các hình mẫu này; lấy ví dụ đơn giản như
chiếc ghế ba chân gần tủ lạnh trong căn bếp của vợ tôi. Hãy coi phần mặt phẳng để ngồi của
chiếc ghế ấy đại diện cho sự phát triển của sự lưu tâm đạo đức, hay – lương tâm. Mỗi chân đế
đại diện cho một yếu tố mà các nhà nghiên cứu biết là có hỗ trợ nó. Cần cả ba chân đế để chiếc
ghế có thể thực hiện được chức năng của nó. Bộ ba cân bằng hoàn hảo này cung cấp cho trẻ
một chỗ ngồi vững chắc – những phản xạ đạo đức được hòa hợp tinh tế. Ba chân đế đó là:
• Thưởng phạt phân minh và kiên định
• Trừng phạt mau lẹ
• Giải thích luật lệ
Tôi sẽ mượn các khung hình từ một chương trình ti vi để minh họa mỗi chân ghế đó.
Trong bữa ăn, một cậu nhóc vừa đấm em vừa gằn giọng: “Đưa anh kem đây, đưa ngay!” Bà mẹ
và ông bố trông khiếp hãi. Một cô gái lạ với âm giọng Anh ngồi ở bàn bình tĩnh ghi chép gì đó
như là kiểm tra sản phẩm vậy. “Anh chị sẽ làm thế nào đây?” cô nhẹ nhàng hỏi cặp vợ chồng
kia. Cậu nhóc lại đấm em nó lần nữa. “Mẹ sẽ cất món tráng miệng của con đi nếu con còn làm
thế,” bà mẹ nghiêm nghị nói. Nó làm như không nghe và lại tiếp tục đánh em. Bà mẹ nhìn
xuống đĩa của mình. Ông bố nhìn đi chỗ khác, vẻ giận dữ. Cơ hồ ông bố bà mẹ kia không biết
phải trả lời câu hỏi của người phụ nữ nói giọng Anh gốc kia ra sao.
Chào mừng bạn đến với thế giới của chương trình “bảo mẫu truyền hình” xâm nhập thực tế gia
đình. Có thể bạn đã xem những kênh truyền hình thực tế này rồi, tất cả đều tuân theo một công
thức quen thuộc: Các gia đình hoàn toàn mất kiểm soát cho phép một đội quay phim xâm nhập
đời tư gia đình mình, toàn bộ quá trình có sự đồng hành của một bảo mẫu chuyên nghiệp.
Trăm lần như một, với âm giọng đầy quyết đoán của vùng Quần đảo Anh, cô tả xung hữu đột
dẹp yên căn nhà. Người bảo mẫu này có hai tuần để trình diễn phép lạ, hô biến những bậc cha
mẹ phiền hà thành những người thi hành kỷ luật đầy yêu thương và những đứa con quỷ sứ
thành thiên thần giáng thế. Một vài cảnh tiêu biểu:
Aiden mới chập chững tập đi và không tài nào ép nó đi ngủ đúng giờ cho nổi. Cứ đến giờ là nó
thét gào muốn long phổi. Aiden biết tỏng bố mẹ nó có bảo: “Tắt đèn – nghiêm túc đấy,” thì họ
thực ra chẳng nghiêm túc tẹo nào. Nếu có một giờ giới nghiêm thật, thì nó cũng chưa từng
được tuyên bố hay phải cưỡng chế thi hành gì cho cam, và chính điều này khiến cô bảo mẫu
cau mày. Phải mất hàng tiếng đồng hồ mới ép Aiden đi ngủ được.
Cậu nhóc Mike đang lên cầu thang thì bỗng nhiên vấp ngã, làm sách vở rơi tung tóe. Anh chàng
bé nhỏ vội thụp xuống và rúm mình lại, chờ tiếng quát mắng từ ông bố thất thường của mình.
Y như rằng, ông bố nổi cơn lôi đình, rầm rầm như bão tố. Cô bảo mẫu vội vàng can thiệp: Cô
bước về phía cậu bé, giúp em nhặt sách và cất lời dịu dàng: “Trông con sợ hãi quá, Mike ạ. Ba
làm con sợ phải không?” Mike bé bỏng gật đầu, rồi phóng vụt lên cầu thang. Tối muộn hôm đó,
như một con chó bun nòi Anh, cô bảo mẫu lên lớp cho ông bố một bài về nhu cầu cảm thấy an
toàn của trẻ.
Amanda tự giác đi ngủ đúng giờ, một việc mà trước kia cô bé chưa từng làm. Tuy thế, nỗ lực
này của em không có ai hay biết, vì bố mẹ em còn đang mải đuổi bắt với hai cậu em sinh đôi
của Amanda, gắng ép hai đứa đi đánh răng. Xong xuôi đâu đấy, nhị vị phụ huynh kia lại ườn ra
trước tivi ngay. Bảo mẫu ôm lấy cô bé Amanda bị bỏ quên vào lòng và bảo: “Con giỏi lắm. Con
tự làm việc này mà chẳng rối rít tít mù tí nào! Quá cừ!”
Cách giải quyết của các bảo mẫu truyền hình đôi khi gây khó chịu, đôi khi chuẩn xác miễn chê.
Nhưng họ luôn dựa trên cơ sở khoa học hành vi trong chân kiềng kỷ luật đầu tiên của chúng ta:
tưởng thưởng một cách đều đặn. Hãy quan sát những gì họ hành động, chú ý tới bốn loại tính
