gì. Tôi cảm nhận được rằng bất kỳ lời nào mình thốt ra cũng có khả
năng khiến ông thấy bất tiện đối với những người bạn mới. Ông có
vẻ nhẹ nhõm vì sự im lặng và sự kín đáo của tôi, khi tôi ngồi xuống
cái ghế băng bọc vải giả da ở đầu kia phòng. Từ đó, tôi có thể quan
sát ông mà ông không nhìn thấy. Ông thấp giọng nói chuyện với họ,
nghiêng người về phía họ. Có phải ông ngại tôi nghe thấy lời ông?
Thế là, để giết thời gian, tôi tưởng tượng ra mọi câu mình có thể nói
bằng cái giọng vờ vịt xã giao hẳn sẽ làm những giọt mồ hôi rịn ra
trên trán ông. “Ông vẫn làm bác sĩ quân y đấy chứ?” Và sau một
quãng im lặng: “Nói xem nào, ông vẫn làm ở ke Louis-Blériot đấy
chứ? Trừ khi ông vẫn giữ phòng khám trên phố Moscou... Và cái lần
ở Fresnes hồi lâu rồi ấy, tôi hy vọng nó không để lại những hậu quả
nặng nề...” Thiếu điều thì tôi đã phá lên cười, một mình, trong góc
của tôi. Người ta không già đi. Với những năm tháng trôi qua, nhiều
người và nhiều thứ rốt cuộc trở nên hài hước và nực cười đến mức
bạn ném vào họ và vào chúng một cái nhìn trẻ con.
***
Cái lần đầu tiên tôi nán lại lâu ở quán Le Condé để đợi. Cô ta
không tới. Phải kiên nhẫn thôi. Hẳn sẽ là một ngày khác. Tôi quan
sát khách khứa. Phần lớn chưa quá tuổi hai mươi lăm và một tiểu
thuyết gia thế kỷ XIX hẳn sẽ dùng cụm từ “bohème sinh viên” nếu
muốn miêu tả họ. Nhưng rất ít người trong số họ, theo tôi, ghi tên
theo học ở Sorbonne hay Trường Mỏ. Tôi phải thú nhận rằng quan
sát từ thật gần như thế này tôi cảm thấy lo lắng cho tương lai của họ.
Hai người đàn ông bước vào, cách nhau một quãng rất ngắn.
Adamov và cái tay tóc nâu có lối bước đi uyển chuyển từng in vài
quyển sách, ký tên Maurice Raphaël. Tôi có biết mặt Adamov. Xưa
kia, gần như ngày nào ông cũng ở quán Old Navy và người ta
không sao quên nổi ánh nhìn của ông. Tôi tin mình từng giúp ông
một việc nhằm hợp thức hóa tình trạng của ông, thời tôi vẫn còn vài
liên hệ với bên an ninh. Về phần mình, Maurice Raphaël cũng là một
