Như vậy chủ nghĩa thực dụng là mộttriết học vị nhân sinh. Nước Mỹ là
một nước mới, lịch sử chỉ có hơn hai trăm năm. Những người dân ở Âu
châu, Á châu, Úc châu đến đây tổ chức một xã hội mới. Ở xứ sở của họ, họ
sống trong những khuôn khổ đã định hình từ bao nhiêu đời trước. Họ suy
nghĩ phán đoán theo những nếp cũ, theo truyền thống. Đến vùng đất mới
này, mọi cái đều mới mẻ. Những người đến đầu tiên tập mình làm trọng tài
cho mình. Họ không có cách nào khác là lấy hiệu quả để đánh giá những
chủ trương, những việc làm của mình và điều này trở thành một lối tư duy
của người Mỹ.
Rõ ràng là trong tiểu thuyếtPhía đông vườn Địa đàng John Steinbeck đã
chấp nhận lối tư duy ấy và khẳng định nó. Tác phẩm của ông đầy sức thuyết
phục.
Giả sử ông là triết gia và trình bày chủ nghĩa thực dụng bằng triết học
chưa chắc ông thuyết phục được mạnh mẽ. Nhưng ông là nhà văn, và tiểu
thuyết chính là bức tranh phản ánh cuộc sống cho nên chính cuộc sống
chứng minh và như thế không ai chối cãi được. Tuy nhiên, để điều vừa nói
không bị nghi ngờ, tôi cần phải nói về bút pháp của Steinbeck.
Tiểu thuyết Mỹ, chí ít là tác phẩm của tiểu thuyết gia tiêu biểu, thể hiện
một tính hiện thực rất trội. Có những cuốn có giá trị như một công trình
nghiên cứu xã hội học, nhân chủng học (tất nhiên là bằng văn chương cho
nên có thể còn rõ ràng hơn là khoa học nữa vì sinh động hơn, cụ thể hơn, tỉ
mỉ hơn). Chúng không chỉ khảo sát một quãng đời mà cả cuộc đời, có khi từ
đời nọ sang đời kia. Nhưng chẳng phải vì vậy mà chúng dày cộm, rậm rạp.
Và đấy chính là chủ nghĩa thực dụng áp dụng vào lĩnh vực viết văn. Trong
cuốn tiểu thuyết ta đang đọc đây Steinbeck theo dõi những nhân vật từ đời
cha đến đời con. Ông chú ý đến từng chi tiết rất nhỏ, nhiều khi người đọc
phải ngạc nhiên không biết ông làm thế nào mà quan sát được tinh tế như
thế. Nhưng ông lại bỏ qua rất nhiều hành động, lời nói, tình huống mà
thường thường nhiều tiểu thuyết gia đưa vào tác phẩm. Nghĩa là ông chọn
