bằng lời thì thật nguy cho tôi quá; tôi sợ nó bị thổi phồng lên một cách ghê
gớm, rồi không thể hãm lại được nữa. Chúng ta sẽ nghĩ gì nếu biết thật rõ
ràng những cái gì đã xảy ra ngoài đấy... Vì thế tôi. chỉ kể vài ba câu chuyện
lăng nhăng thôi, nhưng cha tôi lại hỏi tôi đã đánh giáp lá cà bao giờ chưa.
Tôi nói chưa và đứng dậy đi ra phố. Nhưng, cũng chẳng hơn gì. Sau khi bị
hoảng lên mấy lần vì tiếng tàu điện mà tôi cứ tưởng như trái phá gầm lên,
sắp rơi xuống đến nơi, thì có người vỗ vai tôi. Đó là giáo sư dạy tiếng Đức
của tôi, ông tíu tít hỏi những câu thường lệ: "Thế nào, ở ngoài ấy ra sao...
ghê lắm, ghê lắm phỏng... Ừ, khiếp thật đấy, nhưng chúng ta nhất định phải
giữ vững chứ, mấy lại người ta nói ở ngoài ấy ít ra các anh cũng được ăn
uống khá. Pôn, trông anh khá đấy. Anh có vẻ khỏe lắm; còn ở nhà tất nhiên
không được thế đâu; cũng là lẽ tự nhiên thôi. Ngay cái việc ấy cũng phải
như thế; cái gì quý nhất bao giờ cũng phải dành cho chiến sĩ chứ". Ông ta
kéo tôi vào quán cà phê, ngồi vào bàn khách quen. Tôi được tiếp đãi long
trọng quá. Một ông đeo cái chức giám đốc, chìa tay cho tôi và nói: "A! Anh
ở mặt trận về. Tinh thần ngoài ấy ra sao... Tót lắm, tốt lắm phải không... "
Tôi tuyên bố là ai cũng muốn về nhà cả. Ông ta cười ha hả: "Anh nói đúng
thôi! Nhưng trước hết phải giã cho tụi Pháp tặc một trận nên thân đã chứ.
Anh hút nhé! Này, làm một điếu. Bé con, đem một cốc bia cho người chiến
sĩ trẻ tuổi của chúng ta nhé... "
Tôi vô phúc đã nhận điếu xì gà; thế là phải ngồi nán lại. Ai cũng tràn
ngập lòng tử tế. Chả còn trách vào đâu được Những vì vẫn thấy bực bội nên
hút thật nhanh. Nhưng ít ra cũng phai làm một việc gì, tôi vội nốc một hơi
hết cốc bia. Người ta mang ngay đến cốc thứ hai. Mọi người đều hiểu mình
phải chịu ơn một người lính như thế nào. Họ cãi nhau về chuyện chúng ta
phải sát nhập những vùng nào. Vị giám đốc đeo cái dây đồng hồ bằng sắt,
tham ăn nhất, ông ta muốn nuốt cả nước Bỉ, những vùng mỏ than của nước
Pháp, và những miếng rõ to của nước Nga. Ông ta nêu những lý do xác
đáng tại sao phải chiếm. Còn người nào không chịu, ông ta còn cãi cho
bằng được. Thế rồi ông ta bắt đầu trình bày cần phải chọc thủng mặt trận
Pháp ở chỗ nào, xong đâu đấy ông ta quay về phía tôi: "Này, ngoài ấy các
