Xuân Thu và Đông mà hiện thấy,
Thăng dương tán hỏa chớ hồ nghi.
Ngô Sơn Phủ nói: “Mạch to mà đẩy mạnh ngón tay đó là hiện tượng hùng dũng ba đào, như thế mới gọi
là mạch Hồng. Hồng là mạch máu nổi to, mạch này thường hiện ra khi nhiệt độ lên cao”.
12. VI (nhỏ, mềm):
Vi mạch khinh vi miết miết hồ,
Án chi dục tuyệt hữu như vô.
Vi vi dương nhược, tế âm nhược,
Tế tỉ ư vi lược giảo thô.
Tạm dịch:
Mơ hồ mềm nhỏ là vi,
Để vào muốn mất, phải nghi cho tường.
Mạch vi suy kém phần dương,
Nhỏ hơn mạch tế, hai đường khác nhau.
Mạch vi là hiện tượng thiếu máu, phàm bệnh kinh niên mới hiện mạch này.
13. KHẨN (săn):
Khẩn như chuyển sách thiết như thằng,
Mạch tượng nhân chi đắc khẩn danh,
Khẩn thị hàn tà lai tắc khẩu,
Nội vi phúc thống, ngoại vi đông.
Tạm dịch:
Khẩn như dây đánh thật là săn,
Mạch tượng theo đây đặt lấy tên.
Tóm lại hàn tà cùng chánh chiến,
Trong là đau bụng, ngoài đau xương.
Khẩn là hiện tượng mạch máu co rút lại. Mạch Lý Cầu Chơn có nói: “Mạch nhiệt săn gấp giống như
dây đánh, khẩn tức là hiện tượng bị khí lạnh bên ngoài làm cho rút mạch máu lại”.
14. HƯỠN (lơi):
Hưỡn mạch a a tứ xứ thông,
