Sáng sáng, sau khi cha cậu đã ra đồng, Lubji thường đi bộ đến nhà vị
giáo sĩ ở trên đồi để tiếp tục học. Nhà học giả già kinh ngạc trước khả năng
làm chủ ngôn ngữ của cậu, và thừa nhận ông không còn dạy nổi cậu môn
toán nữa. Buổi chiều Lubji trở lại chợ, và gặp ngày may mắn, cậu kiếm đủ
đồ ăn cho cả nhà. Cậu thử dạy các em trai cách thức buôn bán để chúng có
thể quản lý được sạp hàng vào buổi sáng và sau khi cậu trở lại trường, và
nhanh chóng nhận ra rằng đó là việc làm vô vọng. Cậu những mong mẹ cho
phép cậu ở lại nhà, xây dựng được một cơ sở buôn bán mà cả nhà có thể
được nhờ cậy. Nhưng Zelta tỏ ra không quan tâm đến những gì cậu làm
ngoài chợ, mà chỉ hỏi về chuyện học hành mà thôi. Bà đọc đi đọc lại phiếu
báo điểm, đến mức cuối ngày chắc đã thuộc lòng từng dòng. Điều đó càng
làm Lubji thêm quyết tâm năm sau phiếu báo điểm của cậu phải làm mẹ hài
lòng hơn nữa.
Hết kỳ nghỉ sáu tuần, Lubji miễn cưỡng cho quần áo vào lại chiếc túi da
nhỏ và lại được ông Lekski đánh xe đưa trở lại Ostrava. “Lời mời của bác
vẫn để ngỏ”, ông nói với cậu, “nhưng chỉ sau khi cháu học xong”.
Vào năm học thứ hai, cái tên Adolf Hitler xuất hiện trong các câu
chuyện thường xuyên chẳng kém gì tên của Moise. Người Do Thái hàng
ngày bỏ chạy qua biên giới kể lại những chuyện kinh hoàng đang diễn ra ở
Đức và Lubji thường tự hỏi không biết gã Quốc trưởng tới đây còn dự định
làm những trò gì. Cậu đọc tất cả các báo mà cậu có được bằng các thứ
tiếng, cho dù là báo cũ.
“Hitler nhìn về Phương Đông”, một tít trên trang nhất của tờ Ostrava
viết. Khi Lubji giở tới trang bảy để đọc nốt bài báo thì không thấy, nhưng
điều đó không ngăn được cậu tự hỏi bao lâu nữa thì xe tăng Đức sẽ tiến vào
Tiệp Khắc. Cậu có thể nói chắc một điều: Cái chủng tộc siêu việt của Hitler
chắc chắn không bao gồm những người như cậu.
Cuối buổi sáng hôm đó, cậu nói những lo lắng này với thầy lịch sử,
nhưng xem ra tầm nhìn của ông này không vượt quá được Hannibal, chớ
chưa nói gì đến vùng núi Alpes. Lubji gấp sách, không suy nghĩ đến hậu
quả việc làm của mình, đùng đùng bỏ ra khỏi lớp, đi dọc hành lang, về phía
