không những nó chỉ đập vào cá tính của hắn, mà còn xúc phạm đến cả cái
yếu tính vĩnh cửu của hắn, đến sự sinh tồn của chủng loại, của ý chí đặc biệt
và của cái mệnh lệnh của ý chí giao phó sứ mạng cho hắn. Vì thế mà khi
ghen, người ta đau khổ thật là khủng khiếp và phải chăng cái hy sinh lớn
lao nhất là nhường người mình yêu cho kẻ khác. - Kẻ anh hùng cho rên rỉ là
xấu hổ, trừ rên rỉ vì tình; vì khi rên rỉ vì tình, không phải họ, mà chính là
chủng loại rên rỉ. Trong vở Grande Zénobie của Calderon, vào hồi hai, có
một cảnh giữa Zénobie và Décius, trong đó Décius nói:
Cielos, luego tu me quieres?
Perdiera cien mil victorias
Volvierme, etc…
(Trời ơi! Em yêu anh thật sao! Nếu vậy anh sẽ từ bỏ ngàn chiến thắng,
anh sẽ trở về, v.v…)
Ở đây, danh vọng, cho đến bách chiến bách thắng, đã bị loại ngay khi
ái tình, tức là quyền lợi của chủng loại, lâm cuộc và thắng hẳn hoi; vì quyền
lợi của chủng loại, so với bất cứ quyền lợi nào khác dù quan trọng mấy đi
nữa, cũng vẫn là tối thượng. Riêng đối với nó, danh vọng, bổn phận, thủy
chung đều phải nhường bước sau khi đã chống lại mọi cám rỗ khác, kể cả
sự đe dọa của thần chết. - Cũng vậy, trong đời sống riêng tư, trên điểm này
người ta thường bất chấp lương tâm: đó là trường hợp của những người
bình thường chân chính ngay thẳng lại trắng trợn ngoại tình một khi tình
yêu say đắm, tức là quyền lợi của chủng loại, đã xâm chiếm họ. Mọi sự diễn
ra như thể lúc họ tưởng mình đã ý thức được một cái gì còn chính đáng hơn
là cái chính đáng của các quyền lợi cá nhân xưa nay; đó chính là vì họ hành
động theo quyền lợi chủng loại. Trên điểm này, Chamfort
[26]
từng nói một
lời đáng kể: khi một người đàn ông và một người đàn bà yêu nhau mãnh
liệt, tôi thiết tưởng, dù cho có trở ngại gì ngăn cách đi nữa, chẳng hạn,
chồng, cha mẹ, v.v… đôi tình nhân kia vẫn là của nhau, do định luật Thiên
nhiên, họ vẫn thuộc về nhau thuận theo lẽ trời, bất chấp các luật lệ và công
ước của con người. Những ai phẫn nộ về lời này xin hãy xem lại Thánh
Kinh hẳn phải lấy làm lạ rằng Chúa cứu rỗi sẵn sàng tha thứ người đàn bà
