SIÊU HÌNH TÌNH YÊU, SIÊU HÌNH SỰ CHẾT - Trang 93

riêng biệt, một bước hụt, một cái gì tốt hơn là đừng có, vì chưng mục đích
thực của kiếp sống là khiến ta giác ngộ điều này. Xác nhận cho lời nói này
là ở chỗ phần đông con người ta, nếu không phải là nói hết thảy, hầu như
sinh ra không phải là để được sướng, dù là đặt vào hoàn cảnh nào cũng thế.
Thật vậy, khi ở vào một hoàn cảnh không phiền não, không lầm than, thì họ
lại buồn chán, và khi buồn chán, thì họ lại phiền não, băn khoăn, đau khổ.
Do đó, đâu phải chỉ đặt con người vào một “thế giới tốt đẹp hơn” là đủ cho
họ hạnh phúc mà điều cần nhất là phải có sự biến cải ở ngay chính nó,
nghĩa là nó thôi đừng là như những gì nó hiện là, và trái lại, nó phải trở
thành những gì nó không là. Nhưng muốn thế, trước hết nó phải thôi là
những gì nó đang là: chính sự đòi hỏi này được cái chết tạm thời thỏa mãn,
và đứng trên quan điểm này, ta cảm thấy rằng cái chết là một sự cần thiết
tinh thần. Được chuyển sang một thế giới khác và thay đổi hoàn toàn bản
thể của mình - xét cho cùng cũng chỉ là một chuyện. Quan điểm này rốt
cuộc cũng làm căn bản cho sự lệ thuộc kia của khách thể đôi với chủ thể mà
chủ thuyết duy tâm trong cuốc sách đầu của tôi từng trình bày: do đó nơi
đây là nơi gặp gỡ giữa triết học siêu nghiệm và đạo đức học. Khi biết thế rồi
người ta thấy rằng không thể thoát ra khỏi giấc mơ của đời sống mà lại
không đồng thời phá tan cả mọi đường dây mối nhợ của nó; nhưng đường
dây mối nhợ này lại chính là cơ quan của nó, là trí năng dưới mọi hình thức,
mà giấc mơ sử dụng để dệt vô cùng tận; vì chùng ràng buộc nhau rất chặt
chẽ. Thật ra kẻ nào làm giấc mơ ấy dù sao cũng vẫn phân biệt với giấc mơ
và vẫn đơn độc tồn tại. Trái lại, thái độ sợ một khi chết là hết cả có thể so
sánh với tâm trạng của kẻ khi mơ lại nghĩ rằng chỉ có những giấc mơ mà
không có người mơ. - Nhưng, sau khi chết mà một ý thức cá nhân lại chấm
dứt hẳn, liệu có nên mong cho nó được hồi lại để trường tồn vô tận hay
không? Nhưng, hầu hết trong thời gian sống, nội dung của nó, nói đúng ra,
chỉ là một trào lưu tư tưởng bần tiện, nhỏ nhen, khốn nạn, cùng nhưng lo âu
liên miên: vậy thì hãy dẹp tất cả những cái ấy đi cho xong! - Chính vì thế
mà cổ nhân thường khắc trên một bia họ những chữ: securitati perpertuae
(giấc ngủ ngàn thu). Nhưng nếu ở đây, như ta thường thấy, người ta lại
muốn đòi cho được sự trường tồn của ý thức cá nhân, để rồi có thưởng có
phạt, như thế chẳng qua ngươi ta chỉ nhằm phối hợp đức hạnh với vị kỷ.