nặng trĩu. Lúc đi ngang xe, mùi bơ tỏa ra thơm phức. Hẳn là người làm Mã
Lai được cử đi mua bánh sừng bò nóng để các ông chủ bà chủ lót dạ đầu
sáng thứ Bảy. Tôi thấy Hanah nhìn theo chị ta, mấy phút sau quay mắt nhìn
hướng khác, hình như con bé thở ra một tiếng thật nhẹ thì phải.
Tôi lật vài trang báo. Trong mục Nghệ thuật, hai chữ “ngoại ô” và “Clichy”
không biết bằng cách nào rơi trúng vào mắt, tôi vội vã nhìn xem người ta
có tình cờ viết về khu nhà “Lối nhỏ thần tiên” của chúng tôi hay không.
Tác giả (một chuyên gia Thụy Điển) kể rằng sau khi gửi đi câu hỏi “Ngoại
ô đứng ở đâu trong văn chương nước Pháp?”, ông ta nhận được một số thư
trả lời, trong đó có một bức của chủ tịch Viện Hàn lâm Pháp: “đồng nghiệp
quí mến, tôi có cảm tưởng một tiểu thuyết vĩ đại của Pháp đã miêu tả rất
mạnh cảnh trí của ngoại ô Paris, Clichy chẳng hạn. Tất nhiên là tôi muốn
nói tới tác phẩm Hành trình đến tận cùng đêm tối của Céline, hoặc ít ra là
phần thứ hai của nó”. Câu trả lời “rất hay ho” này kéo theo một lời bình
luận chua chát của tác giả bài báo: “trời đất ơi, Céline là nhà văn Pháp duy
nhất động tới ngoại ô Paris, và nếu tôi không nhầm, cuốn sách ấy viết từ
những năm 30 của thế kỉ trước còn Céline thì chết từ đời nảo đời nao rồi”.
“Với người Pháp, vấn đề ngoại ô không được đặt ra”, bài báo kết thúc một
cách thê thảm, câu “la question ne se pose pas” được chuyên gia Thụy Điển
viết bằng tiếng Pháp trong nguyên bản.
Đúng thế, Clichy và khu nhà “Lối nhỏ thần tiên” của chúng tôi chẳng bao
giờ được các tác giả đồng hương để mắt tới. Trong tất cả các tác phẩm văn
học mà tôi từng mất tiền mua để vừa đọc vừa ngủ thì cái quận quí tộc này
xuất hiện nhiều hơn cả (không hiểu sao ngay các nhân vật thật nghèo cũng
được các vị nhà văn tìm cho một căn hộ ở đây, và tất cả đều phát điên phát
rồ vì cái vẻ “đặc Pháp” của nó - những cửa hàng sô-cô-la nho nhỏ, những
góc phố be bé, những vườn hoa xinh xắn, những chiếc cầu mỏng manh…),
đến độ dù chưa có dịp nào đặt chân đến, tôi cũng dễ dàng hình dung ra một
số đồng hương của tôi đang sống ra sao.
