Sơn Âm Công tái kí viết: “Trác bảo Trưởng sử Lưu Ngải nói: “Quân
Quan Đông thua nhiều lần rồi, đều sợ ta, không làm được gì đâu. Chỉ có
Tôn Kiên cứng mạnh, lại biết dùng người, phải bảo các tướng, sai phải e
dè hắn. Xưa ta cùng Chu Thận đánh phương tây, Thận vây Biên, Hàn ở
Kim Thành. Ta bảo Trương Ôn xin dẫn quân tướng trú ở sau của Thận. Ôn
không nghe. Ta bấy giờ dâng thư lên Nhà vua kể rõ hình thế, biết rằng
Thận không đánh thắng được. Xưa nay đầu đuôi. Việc chưa nói rõ, Ôn lại
sai ta đánh giặc Khương làm phản ở huyện Tiên Linh, cho rằng một trận là
dẹp bằng phương tây. Ta đều biết là không được nhưng không thể ngăn,
bèn đi, lưu Biệt bộ Tư mã Lưu Tịnh ở lại đem bốn nghìn quân kị đóng trại ở
An Định để làm thanh viện. Bọn giặc Khương chạy về, muốn chặn đường
cũ, ta lén đánh mới mở được, sợ rằng An Định có việc quân vậy. Giặc nói
là An Định đang có mấy vạn người, không chỉ có Tịnh vậy. Bấy giờ lại gửi
thư tấu sự việc, mà Tôn Kiên lại đi theo Chu Thận, bảo Thận xin đem vạn
quân đến Kim Thành, sai Thận đem hai vạn quân trú ở sau. Biên, Hàn ở
trong thành không đủ lương, phải trông ngoài chở vào, sợ đại quân của
Thận, lại không dám khinh địch đánh với Kiên, nhưng quân của Kiên đủ để
cắt đứt đường vận lương, mà bọn trẻ con đem hết vào trong Khương Cốc,
Lương Châu tất định được. Ôn đã không không dùng ta, Thận lại không
dùng Kiên, tự đánh Kim Thành, phá tường thành ngoài của giặc, ta ruổi
ngựa đến nói với Ôn, tự cho là có thể đánh thắng trong sớm tối, bấy giờ Ôn
cũng tự mưu tính. Lại vượt qua Liêu Nhi cắt đứt Thái Viên, Quỳ Viên, do đó
Thận bỏ đồ xe nặng chạy trốn, đúng như kế của ta. Do đó phong ta làm Đô
Hương Hầu. Kiên được phong làm Tá quân Tư mã, có thể thấy cùng giống
nhau, tự cho là đúng vậy”. Ngải nói: “Kiên dẫu bấy giờ được kế, vốn
không bằng Lí Thôi, Quách Dĩ. Nghe nói tại phía bắc đình Mĩ Dương đem
nghìn quân bộ kị gặp giặc, suýt chết, làm rơi mất ấn thao, đấy là không có
tài vậy”. Trác nói: “Bấy giờ Kiên mang theo quân ô hợp, quân không được
tinh nhuệ, vả lại đánh cũng chậm chạp. Nhưng bàn về thế lớn của quân
Sơn Đông, rút cuộc chẳng ai mạnh lắm”. Ngải nói: “Bọn trẻ con Sơn Đông
đuổi cướp trăm họ, mũi nhọn không bằng người ta, các đồ nỏ cứng binh
khỏe giáp chắc của Kiên lại không bằng người ta, sao lại trụ lâu như vậy”?
