Tại khu chợ cuối con đường, nơi mà Enishte của tôi từng sống, tôi nhận
ra người thợ cắt tóc, một bậc thầy trong nghề, tại cửa hàng của y vẫn ở giữa
những tấm gương, những dao cạo tinh tươm, bình đựng nước và bàn chải xà
phòng ấy. Tôi nhìn vào mắt y nhưng không chắc y nhận ra tôi. Tôi thích thú
khi thấy chiếc chậu gội đầu, vốn được treo bằng sợi dây xích thòng từ trần
xuống, vẫn đong đưa theo đường vòng cung như xưa, lắc tới lắc lui khi y đổ
đầy nước nóng vào.
Một số khu xóm và đường phố tôi từng lui tới thời trẻ đã biến thành khói
và tro, thay vào đó là những tàn tích cháy rụi nơi bọn chó hoang tụ họp và
nơi những kẻ trú ngụ điên khùng làm kinh hoàng bọn trẻ con trong vùng. Ở
những nơi bị lửa thiêu rụi khác những ngôi nhà tráng lệ đã được xây lên,và
tôi kinh ngạc trước vẻ xa hoa của chúng, trước những cửa sổ kính màu
Venice đắt tiền nhất, và trước những dinh thự hai tầng lộng lẫy với những
cửa sổ nhô ra lơ lửng bên trên những bức tường cao.
Như trong nhiều thành phố khác, tiền không còn chút giá trị nào ở
Istanbul. Vào lúc tôi từ phương Đông trở về, những hiệu bánh mì từng bán
những ổ bánh lớn một trăm đồng drachma 3 lấy một đồng xu bạc nay lại
nướng những ổ bánh chỉ bằng phân nửa kích cỡ với giá y như cũ, và chúng
không còn mùi vị giống như hồi tôi còn nhỏ. Nếu người mẹ quá cố của tôi
chứng kiến ngày bà phải bỏ ra ba đồng bạc để mua một tá trứng, bà sẽ nói
"Mình phải bỏ đi trước khi bọn gà trở nên hư hỏng đến độ chúng ỉa lên
chúng ta thay vì dưới đất." Nhưng tôi biết là vấn đề tiền mất giá ở đâu cũng
vậy. Người ta đồn rằng những tàu buôn của xứ Venice và Flanders chở đầy
những rương tiền giả. Tại sở đúc tiền hoàng gia, nơi một trăm đồng
drachma bạc từng được đúc thành năm trăm đồng xu, nay do chiến tranh
liên miên với người Ba Tư, nên cùng số đồng drachma bạc đó nay được đúc
thành tám trăm đồng xu. Khi binh lính Thổ Nhĩ Kỳ phát hiện những đồng
tiền họ được trả lương thực sự nổi trên cửa sông Halic như những hạt đậu
khô rơi từ cầu tàu của chợ đầu mối rau cải, họ đã nổi loạn, bao vây lâu đài
của Đức vua như thể nó là pháo đài của kẻ thù.
