"Nuri Kính mến," ông gọi một họa sĩ nhợt nhạt lom khom, "dẫn Thầy
Siyah của chúng ta "quan sát" xưởng làm việc đi!"
"Quan sát" là một nghi thức thường lệ trong những cuộc viếng thăm hai
tháng một lần của Đức vua tại nơi làm việc của các nhà tiểu họa trong suốt
quãng thời gian sôi nổi khi Đức vua muốn theo dõi sát những gì diễn ra tại
xưởng làm việc. Với sự trợ giúp của Hazim, Trưởng Ngân khố; Lokman,
Trưởng Biên niên sử quan, và Sư phụ Osman, Trưởng ban Trang trí, Đức
vua sẽ được báo cáo về việc tại thời điểm bất kỳ nào đó các bậc thầy này
đang làm việc với trang nào trong cuốn sách nào, ai mạ vàng bức tranh nào,
ai tô màu bức tranh nào, và từng người một, các thợ tô màu, người xếp
trang, thợ mạ vàng và những nhà tiểu họa bậc thầy, mà tài năng của họ cho
phép họ hoàn thành những điều kỳ diệu, đã tham gia công việc thế nào. Tôi
thấy buồn rằng họ vẫn giữ một nghi lễ giả tạo thay cho cái nghi lễ mà nay
không còn được thực hiện nữa vì tuổi tác và bệnh tật đã buộc Trưởng Biên
niên sử quan Lokman Kính mến. người đã viết hầu hết những cuốn sách
được minh họa, phải nằm liệt ở nhà; bởi Thầy Osman thường biến mất
trong sự phẫn nộ và giận dữ; bởi bốn thợ cả bậc thầy có tên Kelebek,
Zeytin, Leylek và Zarif đều làm việc tại nhà; và bởi Đức vua không còn
tràn đầy nhiệt tình giống như đứa trẻ trong xưởng làm việc nữa. Như đã xảy
ra với nhiều nhà tiểu họa, Nuri Kính mến ngày càng già đi một cách vô ích,
không được trải nghiệm cuộc sống đầy đủ hoặc trở thành một bậc thầy
trong nghệ thuật của mình. Tuy nhiên không vô ích nếu ông ta dành những
năm tháng đó trên bàn làm việc để lưng trở nên còng: ông ta luôn chú tâm
tới những gì đang xảy ra trong xưởng làm việc, tới việc người nào đang làm
trang tuyệt mỹ nào.
Và tôi cũng hăm hở ngắm nghía lần đầu tiên những trang huyền thoại
của cuốn Sur-nama, vốn kể lại những nghi lễ cắt bì cho vị hoàng tử của Đức
vua. Khi còn ở Ba Tư, tôi đã nghe những câu chuyện về lễ cắt bì kéo dài
năm mươi hai ngày này trong đó người dân thuộc mọi ngành nghề, mọi
