Truyền Gia Bảo Thiền Tông Trực Chỉ
3
Có người học ngồi luôn không nằm, Lục Tổ dạy :
“Sống đây ngồi chẳng nằm, chết đi nằm chẳng ngồi,
chỉ một đầu xương thúi, sao lấy làm công khóa ?”
Đây thật rõ ràng về lẽ ngồi nằm vậy.
*
Hạ thủ công phu tu thiền tối yếu phải phá tâm sanh
tử cứng chắc, xem xét thế giới thân tâm đều là giả
duyên không thật. Nếu không phát minh được đại
sự sẵn đủ của mình, thì tâm sanh tử không thể phá.
Tâm sanh tử đã không phá được, thì con quỉ vô
thường niệm niệm chẳng dừng làm sao đuổi được.
Phải lấy một niệm này làm hòn gạch gõ cửa. Ví
như đang ngồi trong đống lửa lớn cố tìm lối thoát ra,
chạy quanh một bước cũng không được, dừng lại
một bước cũng không được, sanh một niệm khác
cũng không được, trông người khác cứu cũng
không được. Chính khi ấy, cần phải chẳng ngại lửa
mạnh, chẳng kể thân mạng, chẳng trông người cứu,
chẳng sanh niệm khác, chẳng chịu tạm dừng, nhắm
trước chạy thẳng, chạy ra rồi mới là người giỏi.
*
Hạ thủ công phu tu thiền cần lấy một chữ Tử dán ở
trên trán, xem thân thể máu thịt này như đã chết đi,
chỉ cốt thấu rõ một niệm. Một niệm hiện tiền, như
được cây Ỷ Thiên trường kiếm, nếu chạm mũi nhọn
của nó không thể được, nếu cà nhám cọ lụt thì
kiếm ấy bỏ đi vậy.
*
Hạ thủ công phu tu thiền rất sợ say mê cảnh tịnh,
nó khiến người chìm chỗ khô lặng mà không biết.
Cốt hiểu rằng cảnh động nhiều người chán, cảnh
tịnh đa số không sanh chán. Bởi vì người đời một
bề ở chỗ ồn náo, nên thích hợp với cảnh tịnh, như
ăn kẹo ăn đường, như người mệt lâu thích ngủ, tự
nhiên tham trước mà không tự biết, cần phải mau
mau phá dẹp.
Ngoại đạo dạy người khiến thân tâm đoạn diệt hóa
thành cây khô tro lạnh, cũng từ nơi tịnh cảnh mà
vào. Nếu lâu năm chầy tháng, khô lại càng khô,
lặng lại càng lặng, sa vào chỗ không biết, thì cùng
cây khô tro lạnh khác gì ? Người hạ thủ công phu ở
chỗ cảnh tịnh, cốt để phát minh một đoạn đại sự ở
trong y áo của mình mà lâu rồi không biết, nay nhờ
ở cảnh tịnh mới được. Cái đại sự đó tìm nơi tướng
tịnh trọn không thể được, thế mới là được vậy.
*
Hạ thủ công phu tu thiền, thiết yếu tại định tuệ. Cần
biết, định với tuệ như đồng một vật bên trong và
bên ngoài, là hai mà không phải hai, chia rời không
được. Khi định sanh thì hôn trầm cũng theo đó mà
sanh, nếu hôn trầm sanh thì định mất. Khi tuệ sanh
thì tán loạn cũng theo đó mà sanh, nếu tán loạn
sanh thì tuệ mất. Ta có diệu pháp điều trị, cần phải
định lóng sáng thì định với tuệ mới thành công. Cần
phải tuệ an tường, thì tuệ với định mới thành công.
Hai cái này lìa nó không được, hợp cũng không
được, lẫn nhau thành một mới thật là diệu pháp.
Khéo biết pháp này thì thành đạo không khó.
Người cầu minh tâm kiến tánh, thành Phật thành
Tổ, chỉ ở trên định tuệ dụng công. Biết được cái
diệu của định tuệ thì dễ như trở bàn tay, bằng
không biết cái diệu của định tuệ thì khó như lên trời.
Khó hay dễ đều tại chính mình đảm đang lấy.
Định là thể của tuệ, tuệ là dụng của định. Ví như
ngọn đèn với ánh sáng, ngọn đèn là thể của ánh
sáng, ánh sáng là dụng của ngọn đèn. Hai cái đều
lẫn nhau hiển bày, không nên thiên trọng một cái.
Chính khi tuệ thì định ở trong tuệ, chính khi định thì
tuệ ở trong định. Tên tuy có hai, thể vốn không
khác. Chỉ có định mà không tuệ liền theo đó bị hôn
trầm, chỉ có tuệ mà không định liền theo đó bị tán
loạn. Cần phải gồm hai, không thể chia rời.
Ở đoạn trên, tôi nói phương pháp điều trị định tuệ
đã xong, vẫn còn ngại có người chưa rõ. Giờ đây,
tôi giải lại cho rõ. Tôi gọi hôn trầm tức người đời gọi
là vô ký. Tôi gọi tán loạn tức người đời gọi là vọng
tưởng. Cần biết định thì phần nhiều hay sanh vô ký,
tuệ thì phần nhiều hay sanh vọng tưởng. Định tuy
hay trị vọng tưởng mà trở lại sanh vô ký. Tuệ tuy
hay trị vô ký mà trở lại sanh vọng tưởng. Ngày nay
thực tập công phu, chỉ cần định có tuệ, cốt đừng
nhập cái định hôn trầm vô ký; chỉ cần tuệ có định,
cốt đừng nhập cái tuệ tán loạn vọng tưởng. Là hai
mà chẳng hai, định tuệ dung hòa, thì công phu mới
tăng trưởng.
Đại sư Trí Giả ở núi Thiên Thai truyền diệu pháp
Chỉ Quán. Nghĩa là chỉ mà quán đó, tịnh mà minh
đó, khiến động mà được tịnh, tịnh mà được sáng.
Sáng thì chiếu, chiếu thì một vậy. Đây thật là chỉ
đường giác cho quần sanh. Cốt nên biết, tôi nói
pháp định tuệ là Đại sư nói pháp Chỉ Quán, đâu
cần gì cầu Phật pháp khác.
Người khi rời bỏ cuộc đời, nếu có công phu định
tuệ, ắt được lên thế giới Cực Lạc. Diệu pháp này
lúc bình nhật cần phải tập cho thuần thục. Bậc minh
triết nói : “Người đời trọn ngày hôn tán, khi sắp chết
làm sao được định tuệ. Người học đạo trọn ngày
định tuệ, khi sắp chết đâu thể hôn tán”. Nếu đợi
khát nước mới đào giếng thì đâu cứu được !
*
Hạ thủ công phu tu thiền rất khẩn yếu ở một chữ
Thiết. Chữ Thiết rất có sức mạnh. Nếu chẳng Thiết
thì lười biếng sanh. Lười biếng sanh thì buông lung
