Thiền Là Loại Trừ
Chúng ta đọc lại câu đầu: Thiền độ vô cực là gì? Làm cho tâm ngay thẳng
lại. Làm cho ý chuyên nhất lại. Tập hợp tất cả những điều lành. Dùng
những điều lành ấy để loại trừ những uế ác còn dính mắc trong tâm. Đó là
thiền độ vô cực. Uế ác ở đây là những yếu tố làm cho tâm ta mờ tối và thúc
đẩy ta đi vào những con đường tối tăm và sầu khổ. Trước tiên những uế ác
đó được định nghĩa là năm sự ngăn che, gọi là Ngũ Cái (the five
hindrances). Cái có nghĩa là ngăn che, tiếng Phạn là nivarana.
Chúng ta đọc tiếp: "Có bốn thiền. Sự thực tập thiền thứ nhất là để trừ khử
những đối tượng tham ái và những lệch lạc do năm thứ say đắm gây ra, như
khi mắt thấy sắc thì tâm sinh dâm cuống, khi tai nghe âm, mũi ngửi hương,
lưỡi nếm vị và thân xúc chạm những gì êm dịu thì tâm cũng sinh ra tham
đắm". Tham đắm đây tức là nội kết êm ái. Khi mình có những nội kết gọi là
êm ái ở trong tâm thì mình mất tự do. Mình phải đi tìm để thỏa mãn những
thiếu thốn của mình. Ví dụ mình bị một người bạn dụ dỗ hút thuốc phiện
hay dùng ma túy. Ban đầu mình là người có tự do và hạnh phúc mà mình
không tự biết. Bắt đầu vướng vào vòng ma túy rồi mình có nội kết. Nội kết
đó là nội kết êm ái. Tình yêu, theo định nghĩa ngoài đời, là một nội kết. Nó
làm cho ta đứng không yên, ngồi không yên, nằm cũng không yên, ăn cũng
không yên... luôn luôn ta phải nghĩ tới và chạy đi tìm. Vì vậy nên ta gọi nó
là nội kết hay kết sử. Kết là đóng thành khối như cái khối trong tim của anh
chàng Trương Chi - đến khi chết rồi khối ấy cũng không tan được. Cái khối
đó có khả năng và tác dụng sai sử mình. Sử là sai sử, nó sai sử mình đi về
hướng đó. Không biết để làm gì nhưng cứ phải đi về hướng đó. Nó có sức
mạnh rất lớn. Ca dao miền Bắc có câu:
Nhớ ai như nhớ thuốc lào
Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên