Cả hai điều bất lợi ấy đều làm cho nước cộng hoà dân chủ hay nước cộng hoà quý
tộc bị thối ruỗng. Cái xấu nằm ngay trong sự vật thì không có cách nào chữa
được.
Như thế, hình như là con người, cuối cùng, bị buộc phải luôn luôn sống dưới sự
cai trị của chỉ một người, nếu họ đã không tưởng tượng ra một hiến chế nào đó có
tất cả những lợi thế bên trong của chính thể cộng hoà, và sức mạnh bên ngoài của
chính thể quân chủ. Ý tôi muốn nói đến một nền cộng hoà liên bang (1).
Hình thức quốc gia liên bang là một công ước, theo đó nhiều cơ thể chính trị
đồng tình trở thành công dân của một Nhà nước lớn hơn mà họ muốn cùng nhau
thành lập. Đây là một xã hội có nhiều xã hội nhập lại. Xã hội lớn này có thể lớn
thêm bằng các xã hội mới tham gia thêm vào, cho đến lúc có đủ lực lượng để đảm
bảo an ninh cho mọi thành viên.
Những mối liên kết này đã làm nên Nhà nước Hy Lạp nở hoa văn hiến lâu đời.
Những người Rôma chinh phục được thế giới cũng nhờ những mối liên kết như
thế. Cho nên lúc Rôma đã bành trướng tối đa thì các nước phía sau sông Danube
và sông Rhin vì sợ hãi mà liên kết lại thành "bọn man rợ" để chống lại Rôma.
Cũng nhờ mối liên kết đúng đắn mà các nước Hà Lan, Đức, Thuỵ Sĩ được châu
Âu coi như những nước cộng hoà vĩnh cửu.
Ngày xưa việc liên kết giữa các thành phố là cần thiết hơn ngày nay. Một thành
bang không có lực lượng thì chẳng những cơ quan hành pháp và lập pháp bị tan
tác, mà đến của cải sở hữu, tự do cá nhân, vợ con, đền đài, mồ mả, v.v… đều mất
nốt.
Muốn chống lực lượng xâm lăng bên ngoài thì nước cộng hoà phải giữ được lực
lượng bên trong không bị thối nát. Hình thức tổ chức xã hội tốt sẽ giúp nước cộng
hoà đề phòng được những điều bất lợi. Trước hết phải đề phòng kẻ âm mưu thoán
đoạt, không để hắn gây được lòng tin trong tất cả các nước cộng hoà liên bang.
Nếu hắn thành công trong một nước nào đó thì các nước khác đã được báo động.
Nếu hắn cưỡng hiếp được một bộ phận thì các bộ phận khác sẽ chống lại bằng lực
lượng độc lập của mình, khiến hắn không thể hoàn thành công việc ở những nơi
vừa mới thoán đoạt.
