Không có một từ nào lại có nhiều cách định nghĩa theo những lối suy nghĩ khác
nhau như là từ Tự Do (1).
Có kẻ cho rằng Tự do là dễ dàng cách chức người đã được quyền mà lại trở nên
độc đoán. Kẻ khác cho rằng Tự do là được bầu ra người mà mình phải phục tùng.
Một số người nói Tự do là có quyền mang vũ khí và thực hành bạo lực. Đối với
một số dân tộc, Tự do là được người nước mình cai trị lấy dân mình, hoặc được
cai trị bằng luật pháp của nước mình. Một số dân tộc khác từ lâu coi Tự do đó là
được để râu mọc dài như dân Mạc Tư Khoa (dưới thời vua Pi-e đệ nhất). Họ gán
Tự do cho chính thể cai trị của nước mình mà chê bai chính thể cai trị của nước
khác. Ai đã nếm mùi chính thể cộng hoà thì cho cộng hoà là Tự do. Ai đã sống
trong chính thể quân chủ thì cho chính thể quân chủ là Tự do. Tóm lại, mọi người
gọi Tự do là chính thể phù hợp với tập quán và khuynh hướng của mình.
Vì rằng ở một nước cộng hoà người ta không thấy những công cụ gây xấu khiến
phải kêu ca; ở đây luật pháp nói nhiều mà người cầm quyền thì nói ít, cho nên
thường thường người ta coi chính thể cộng hoà là tự do mà gạt bỏ ý niệm Tự do
khỏi chính thể quân chủ.
Cuối cùng trong các nước dân chủ, nhân dân hầu như được làm điều mình muốn
làm, cho nên người ta đặt ý niệm Tự do vào loại chính thể này, và người ta đồng
nhất ý niệm "quyền của nhân dân" với "Tự do của nhân dân".
MONTESQUIEU, Vạn pháp tinh lý, Quyển IX, Chương 2.
1. Từ tự do thể lý đến tự do chính trị: cơn chóng mặt ngữ nghĩa của một từ ngữ
(le vertige sémantique d’un mot).
Tự do, luật lệ và Hiến pháp (Liberté, Loi et Constitution)
Tuy nhiên điều chắc chắn đó là Tự do không phải là tuỳ hứng cũng không phải là
độc lập. Tự do chính trị, trong quốc gia chỉ có thể được hiểu trong tương quan mà
các công dân duy trì với luật lệ: nó được định nghĩa bởi luật lệ và chỉ có ý nghĩa
trong khuôn khổ của pháp lý.
