xét các thực thể ấy, có đẹp và xấu; nhưng cái đẹp nào, cái xấu nào? người ta gọi
là cái đẹp, cái xấu tương đối.
Nếu thay vì một bông hoa hoặc một con cá, người ta khái quát lên, và người ta
lấy một cái cây hoặc một con vật; nếu người ta loại biệt ra, và người ta lấy một
bông hồng và một con cá thờn bơn, người ta sẽ luôn luôn thấy có sự phân biệt
giữa cái đẹp tương đối và cái đẹp thực tế.
Do đó, người ta thấy rằng có nhiều cái đẹp tương đối, và một bông hoa tuy-líp có
thể là đẹp hay xấu trong số các hoa tuy-líp, đẹp hay xấu trong số các loài hoa, đẹp
hay xấu trong số các loài cây, đẹp hay xấu trong số các sản phẩm của tự nhiên.
Song người ta hiểu rằng cần phải nhìn thấy nhiều bông hồng và nhiều con cá thờn
bơn, mới có thể phát biểu được rằng, những bông hồng này, những con cá thờn
bơn này là đẹp hay xấu trong số những bông hồng và những con cá thờn bơn;
nhiều cái cây và nhiều con cá, mới có thể phát biểu hoa hồng và cá thờn bơn là
đẹp hay xấu trong số các loài cây và các loài cá, và cần phải có sự hiểu biết rộng
lớn về tự nhiên, mới có thể phát biểu được rằng chúng là đẹp hay xấu trong số
các sản phẩm của tự nhiên.
Vậy người ta muốn nói gì khi bảo một nghệ sĩ: Bạn hãy mô phỏng tự nhiên đẹp?
Hoặc người ta chẳng biết mình ra lệnh cái gì, hoặc người ta bảo nghệ sĩ: Nếu bạn
phải vẽ một bông hoa, và tuỳ bạn muốn vẽ bông hoa nào cũng được, bạn hãy
chọn bông hoa đẹp nhất trong số các bông hoa; nếu bạn phải vẽ một cái cây, và đề
tài chẳng đòi hỏi đó phải là một cây sồi hay cây du khô đét, già cỗi, kiệt lực, tàn
tạ, bạn hãy chọn cái cây đẹp nhất trong các loài cây; nếu bạn phải vẽ một đối
tượng của tự nhiên, và tuỳ bạn muốn chọn gì cũng được, bạn hãy chọn đối tượng
đẹp nhất.
Từ đó suy ra:
1/ Nguyên tắc mô phỏng tự nhiên đẹp đòi hỏi phải nghiên cứu sâu và rộng các
sản vật đủ mọi loại;
2/ Khi người ta coi như có được sự hiểu biết hoàn hảo tự nhiên, và những giới
hạn mà tự nhiên quy định cho mình khi sản sinh ra từng thực thể, thì rõ ràng số
