gì diễn ra bên trong chúng ta. Và thực ra, họ cảm xúc hay không cảm xúc thì can
dự gì đến ta, miễn rằng ta chẳng biết điều đó?
Vậy ai biết tường tận nhất và thể hiện hoàn hảo nhất những dấu hiệu bên ngoài
ấy, theo một cái mẫu lý tưởng được quan niệm một cách rõ rệt nhất, thì đó là diễn
viên vĩ đại nhất.
Người thứ hai: - Ai để cho người diễn viên vĩ đại phải tưởng tượng ít nhất thì đó
là người vĩ đại nhất trong các nhà thơ.
Người thứ nhất: - Tôi vừa định nói thế xong. Khi do lâu ngày quá quen với sân
khấu, mà lúc ở ngoài xã hội, người ta giữ nguyên lối khoa trương trong kịch và
vẫn đi đứng nói năng như Cinna, Brutus, Mithridate, Cornélie, Mérope, Pompée.
Ông có biết người ta định làm gì không? Người ta đem các dấu hiệu bên ngoài
của một tâm hồn khuếch đại, khổng lồ mà người ta không có để ghép với một tâm
hồn bé nhỏ hoặc lớn lao đúng với kích thước của tự nhiên ban cho; và từ đó sinh
ra cái lố lăng.
Người thứ hai: - Ông châm biếm các diễn viên và các tác gia mới cay độc làm
sao, dù là vô tâm hay ác ý!
Người thứ nhất: - Sao lại thế?
Người thứ hai: - Tôi nghĩ rằng ai cũng được quyền có một tâm hồn mạnh mẽ và
lớn lao; tôi nghĩ rằng ai cũng được quyền có điệu bộ, lời ăn tiếng nói và cử chỉ
của tâm hồn mình, và tôi nghĩ rằng hình ảnh của sự vĩ đại chân thực chẳng bao
giờ có thể là lố lăng.
Người thứ nhất: - Do đó thì sao?
Người thứ hai: - Ồ! Xảo quyệt! Ông không dám nói ra, và tôi sẽ cần phải chuốc
lấy sự tức giận của mọi người cho ông vậy. Đó là mộ bi kịch chân chính vẫn còn
đang trên đường tìm tòi, và mặc dầu các thiếu sót của họ, những người xưa có lẽ
vẫn gắn với nó hơn chúng ta.
Người thứ nhất: - Quả thật tôi vô cùng thích thú được nghe Philoctète nói về
Néoptolème một cách hết sức giản dị và hết sức mạnh mẽ khi chàng trả lại ông
