Thật vô ích khi chúng ta cố chỉnh sửa con người đối với các tật xấu của họ, trừ
phi chúng ta bắt đầu bằng cách chữa họ khỏi các tiên kiến vốn có. Chỉ có cách là
vạch ra cho họ thấy sự thật, để họ có thể nhận ra được những lợi ích thật sự của
họ, trong những động cơ thực tế thúc đẩy họ để nhắm tới điều thiện. Cho tới nay
những nhà giáo dục đã có đủ thời gian để bó buộc con mắt người ta quy hướng về
thiên đàng; giờ hãy nên để họ phải quay chúng xuống mặt đất. Một nội dung thần
học khó hiểu, những câu chuyện ngụ ngôn buồn cười, những sự bí ẩn không thể
nào giải thích được, những nghi lễ kiểu trẻ con, thật là đã quá mệt mỏi và chán
chường mà họ đã từng phải chịu đựng kéo dài. Hãy để đầu óc con người tự thích
ứng nó vào cái gì là tự nhiên, cho các đối tượng sự vật mà nó có thể hiểu được, về
những sự thật thực tế, và sự hiểu biết thực dụng. Hãy để cho những mộng mị cần
bị dẹp bỏ đi; và những ý kiến hữu lý rồi sẽ được họ đồng ý chấp nhận, cùng là
chính những đầu óc của họ được suy nghĩ, để thoát được ra khỏi sự sai lầm
thường xuyên.
Phải chăng vẫn là không đủ để phá huỷ hoặc lay chuyển những thiên kiến về tôn
giáo, để thấy được, là điều gì không thể nhận thức rõ được đối với con người, thì
cũng không thể nào dựng đứng ra cho họ được? Có phải là chẳng cần đòi hỏi một
cái gì đó, mà theo lương thức thông thường, nó có thể được nhận thấy rõ ràng, là
không thể so sánh được với hầu hết những ý niệm hiển nhiên hiện tại - rằng một
nguyên nhân cứ tiếp tục đi ngược lại với những kết quả mà chúng ta đã gán cho
nó-rằng một cái gì đó mà đối với nó, chúng ta có thể nói là chẳng có điều gì mà
lại không rơi vào sự mâu thuẫn - rằng một tồn tại, mà chính nó phải còn lâu mới
có thể cắt nghĩa được các bí nhiệm của vũ trụ, chỉ càng làm cho chúng càng
không thể nào cắt nghĩa được-rằng một tồn tại, mà qua nhiều thời đại, con người
đã nói tới nó một cách vô ích như thế, để đạt tới được hạnh phúc của họ, cùng kết
thúc được những đau khổ của họ - phải chăng theo tôi nghĩ, nó đòi hỏi một cái gì
đó, mà chỉ đơn giản có thể nhận ra được bằng chính lương thức-thì ý tưởng về
một tồn tại như thế, là một ý tưởng không có khuôn mẫu, và vẫn chỉ là một bóng
ma của sự tưởng tượng? Có chăng một sự vật gì đó là cần thiết, và cảm nhận
chung có thể nhận ra được, rằng ít nhất nó chỉ là sự điên cuồng và rồ dại đối với
con người, để oán ghét và gây đau khổ cho nhau, về các ý kiến không thể nào
hiểu được có liên quan đến một tồn tại thuộc loại như thế? Nói tóm lại, phải
chăng là tất cả mọi cái đều không chứng tỏ được rằng luân lý và đức hạnh là hoàn
