mà họ luôn kính sợ, và sự tôn kính những lề luật của ông ta, cho dù không bao
giờ họ chịu vâng phục cả!
Đế chế này là thế giới; vị quân vương này là Thượng đế, những bầy tôi của ông ta
là những giáo sĩ, thần dân của ông ta là loài người…
Siêu hình học dạy cho chúng ta Thượng đế là tinh thần thuần khiết. Nhưng phải
chăng thần học hiện tại vượt lên trên thần học thời kỳ hoang dã? Những người
hoang dã thừa nhận có một tinh thần vĩ đại là ông chủ của thế giới. Những người
hoang dã cũng giống như tất cả mọi kẻ ngu muội, gán cho những cái gì tinh thần
đối với tất cả mọi hiệu quả của điều gì mà kinh nghiệm không thể khám phá
những nguyên nhân đích thực của nó được. Hãy hỏi một người bán khai việc
chiếc đồng hồ của bạn làm sao mà chạy được? Người đó sẽ trả lời đó là do một
tinh thần. Hỏi những vị tu sĩ của chúng ta cái gì làm nên sự vận động của vũ trụ?
Họ cũng sẽ trả lời đó là một tinh thần.
Kẻ hoang dã khi được hỏi về tinh thần, thì anh ta gắn với ít nhất một ý tưởng nào
đó cho từ ngữ này; anh ta nói rằng đó là một yếu tố nào đó giống như không khí,
gió, hơi thở, và nó tạo tác ra một cách vô hình những hiệu quả có thể nhận thức
được. Bởi sự tinh vi hoá đối với mọi sự vật, mà những nhà thần học hiện đại cũng
dường như trở nên không thể hiểu được đối với chính họ cũng như là đối với
những người khác. Thử hỏi ông ta việc ông ta hiểu về tinh thần là như thế nào?
Ông ta sẽ trả lời bạn rằng đó là một bản thể không thể nào nhận biết được; và
hoàn toàn đơn giản là nó không có trương độ, không có một điểm chung nào cùng
với vật chất cả. Chính vì thế, mà có một người nào đó cũng có thể tạo nên được ít
nhất là một ý tưởng về bản thể như thế chăng? Thế thì một tinh thần là gì nói theo
ngôn ngữ của thần học hiện đại, phải chăng cũng chính là sự thiếu một ý tưởng?
Ý tưởng về tính chất tinh thần cũng do thế mà thành ra một ý tưởng không có một
khuôn mẫu chung.
Do thế mà cũng chẳng phải tự nhiên, và cũng chẳng có thể hiểu được gì hơn nếu
vẽ ra một sự hiện hữu phổ quát nào đó từ dưới đáy của vật chất mà sự hiện hữu
của nó luôn được chứng minh với tất cả mọi giác quan cũng như những hiệu quả
của nó mà chúng ta kinh nghiệm được mọi lúc, và chính chúng ta hành động, di
chuyển, thông đạt, vận chuyển, và không ngừng sinh sôi, hơn là việc gán cho sự
