đó chỉ là nô lệ với chủ nô, chứ không phải một dân tộc với thủ lĩnh. Đó chỉ là một
thứ ô hợp chứ không phải một tổ hợp xã hội, bởi vì trong đó không có phúc lợi
chung mà cũng không có cơ thể chính trị. Con người cưỡi cổ đó, dù là thống trị
một nửa thế giới, cũng vẫn là một cá nhân; quyền lợi của hắn tách rời với mọi
người, luôn luôn chỉ là quyền lợi riêng tư mà thôi. Một khi hắn chết, vương quốc
của hắn cũng tan rã, khác nào cây sồi bị thiêu cháy đổ mục thành đống tro tàn.
Grotius nói một dân tộc có thể hiến thân cho vua. Cứ như ông nói thì dân tộc ấy
phải tồn tại trước khi hiến thân. Ngay sự hiến thân ấy cũng là một điều khoản dân
sự, tất nhiên phải bàn định rồi mới làm được. Trước khi người ta bàn định chọn
một ông vua, người ta phải xem xét điều khoản xác định mình là một dân tộc.
Điều khoản đầu tiên ấy chính là nền tảng của xã hội.
Nếu không có một công ước từ trước thì làm sao có được sự phục tùng của số ít
theo ý muốn của số đông; làm sao mà một trăm người ưng thuận ông vua này lại
có quyền nói thay cho mười người khác không ưng vua ấy. Luật số đông, trong
các cuộc bầu cử tự nó là thiết chế của công ước, làm tiền đề cho sự nhất trí.
Tôi giả định rằng có một lúc nào đó các trở lực gây hại cho sự sinh tồn của con
người có thể lấn át sự kháng cự của từng cá nhân, lúc đó tình trạng nguyên thuỷ
sẽ không còn nữa, loài người sẽ bị tiêu diệt nếu họ không thay đổi cách sống.
Nhưng con người không thể tạo ra lực mới, mà chỉ có thể kết hợp và điều khiển
những lực sẵn có; cho nên phương pháp duy nhất để con người tự bảo vệ là họ
phải kết hợp lại với nhau thành một lực chung, được điều khiển bằng một động
cơ chung, khiến cho mọi người đều hành động một cách hài hoà.
Cái tổng lực đó là của nhiều người góp lại. Nhưng sức mạnh và tự do của mỗi
người là công cụ đầu tiên để cho họ sinh tồn; nếu họ đem nó góp vào của chung
thì bản thân họ có bị huỷ bỏ không? Quy vào chủ đề của tôi thì điều rắc rối này
có thể giải thích như sau:
"Tìm ra một hình thức kết liên với nhau để dùng sức mạnh chung mà bảo vệ mọi
thành viên. Mỗi thành viên trong khi khép mình vào tập thể, dùng sức mạnh tập
thể, vẫn được tự do đầy đủ như trước, vẫn chỉ tuân theo chính bản thân mình". Đó
là vấn đề cơ bản mà Khế ước xã hội đưa ra cách giải quyết.
