trình của mình, ôm choàng mọi nơi chốn, gắn kết với mọi thế kỷ, và còn tác động
trong thời gian rất lâu sau khi ký ức về anh ta đã xoá nhoà trên mặt đất.
CONDORCET, Về giáo dục quốc dân.
1. Dự án giáo dục giả thiết những suy nghĩ tri thức luận về vai trò của ký hiệu
(Condillac, Logích học 5).
2. Dư âm xa xa của Spinoza?
PHÁC THẢO MỘT BẢNG BIỂU LỊCH SỬ VỀ NHỮNG TIẾN BỘ CỦA TINH
THẦN NHÂN LOẠI (Esquisse d’un tableau historique des progrès de l’esprit
humain)
Được viết ra trong phòng biệt giam của một tù nhân bị án lưu đày, bản văn này vẽ
ra một bức bích hoạ về con đường tiến hoá của nhân loại qua mười thời kỳ từ sự
tập hợp những bộ tộc sơ khai đến sự phát minh ra chữ viết và kỹ thuật in ấn cho
đến thế kỷ của sự bình đẳng giữa người với người và giữa các quốc gia.
Sự hoàn thiện bản tính con người được thực hiện trong đó gắn liền với sự tổ chức
vật chất, xã hội, sự cải thiện sức khoẻ, tiến bộ trí thức và đạo đức.
Tinh hoa các khoa học: lý thuyết trừu tượng và những áp dụng hữu ích (Le génie
des sciences: théorie abstraite et applications utiles)
Vượt qua, bằng trừu tượng hoá, những sai lầm của tri thức thông thường, lý
thuyết và thực hành không ngừng điều chỉnh nhau, đó là những điều kiện của
chân lý hữu ích. Kế thừa Locke, thuyết duy nghiệm này mở đường cho ý tưởng
"khoa học thực chứng" vào thế kỷ XIX.
Nhất là chúng ta sẽ tìm cách lần theo hướng đi của tinh hoa(1) các khoa học, lúc
thì đi xuống từ lý thuyết trừu tượng và uyên thâm đến những áp dụng thông thái
và tinh tế; sau đó đơn giản hoá các phương tiện, tỷ lệ hoá chúng với các nhu cầu,
cuối cùng ban phát những thiện hành của nó trên những ứng dụng thông thường
nhất; lúc thì được đánh thức bởi những nhu cầu thực hành, đi tìm trong những tư
biện cao xa nhất, những tài nguyên mà các tri thức thông thường đã từ chối.
Chúng tôi sẽ cho thấy rằng, những lời phàn nàn chống lại sự vô ích của các lý
