Hai khuôn mặt nổi bật của trường phái này là Antisthène, người sáng lập trường
phái và Diogène de Synope (mà người ta thường gọi ngắn gọn là Diogène). Bởi
vì Antisthène giảng dạy ở Cynosarge, một quảng trường nơi ngoại ô Athènes, nên
họ được gọi tên là Cyniques (theo từ gốc Hy Lạp là Kunikos, từ chữ Kuôn là con
chó). Và với Diogène de Synope thì con chó đá trở thành biểu tượng cho trường
phái này.
(1) Việc dịch các từ Le Cynisme, Les Cyniques (hay the Cynism, the Cynists)
sang tiếng Việt quả là một trường hợp rối rắm, trong việc chuyển dịch thuật ngữ
triết học.
Vì mặc dầu trong từ nguyên Hy Lạp có chữ Kuôn là con chó song nếu dùng các
từ "bọn khuyển nho", "phái khuyển nho" thì chỉ dịch được chữ mà không dịch
được nghĩa, lại gây hiểu lầm trầm trọng. Vì từ Hán Việt "khuyển nho" rõ ràng là
có ý miệt thị, bôi bác để chê bai những kẻ mang danh nho sĩ nhưng tư cách hèn
hạ, xấu xa. Còn Cyniques đúng nghĩa là để chỉ những triết gia khinh thường
những ước lệ xã hội, chủ trương sống đạm bạc, khổ hạnh, phù hợp với thiên
nhiên, họ hoài nghi và chế diễu thói giả tạo, thói hư viênh phù phiếm của người
đời. Vậy nên, để cho chính danh, và đặt nặng vào việc biểu lộ ý nghĩa đích thực
hơn là bám víu vào cái vỏ từ ngữ bì phu, chúng tôi đề nghị dứt khoát bỏ từ
"khuyển nho" mà dùng nhóm từ "các triết gia hoài nghi khinh bạc" để chỉ cho
trường phái này - để rửa sạch nỗi oan hơn hai ngàn năm trăm năm của họ, và trả
lại phẩm giá đích thực cho những bậc hiền nhân đáng kính này (Chú thích của
người dịch).
ANTISTHÈNE
(Khoảng 445 - 360 tr.CN)
Từ một ông bố vốn dân thành Athènes, và một bà mẹ nguyên quán xứ Thrace,
Antisthène được coi như là người sáng lập trường phái hoài nghi khinh bạc
(l’école des Cyniques). Là môn đồ của Gorgias rồi sau theo học Socrate, ông là
người đầu tiên khởi thảo nền triết học đặt nguyên lý đầu tiên là "đức hạnh có thể
được giảng dạy" và cho rằng đức hạnh đưa đến hạnh phúc. Đối với Antisthène, sự
giáo dục trước nhất phải đặt nặng vào phương diện đạo đức hơn là trí tuệ. Ông
