nghĩa là cái gì hiện diện trong không thời gian, và với "das Seiende" - tiếng Pháp
l’étant, cái gì tuyệt đối độc lập khỏi mọi điều kiện thời gian, cái gì hiện hữu bởi
chính mình (1). Nhưng làm thế nào mà người ta có thể, trong tình trạng lẫn lộn
mơ hồ đối với những khái niệm này cảm nhận ra, dầu chỉ từ xa, ý nghĩa mà chúng
đã từng có nơi Descartes hay nơi Spinoza? Trong khi mà quý vị này nói đến hữu
thể tuyệt đối, thì chúng ta đã thay thế nó bằng những khái niệm về tính hiệu năng
(effectivité) hay khái niệm thuần tuý Dasein (l’être-là), chỉ có giá trị trong thế
giới hiện tượng, chứ ngoài nơi đó ra, nó tuyệt đối trống rỗng.
Trong khi mà thời đại duy nghiệm của chúng ta dường như đã hoàn toàn đánh
mất ý tưởng này, thế nhưng nó vẫn tồn tại sinh động trong các hệ thống của
Descartes và của Spinoza; nó cũng còn sống trong những trang văn bất tử của
Platon như là ý tưởng thiêng liêng nhất trong thời thượng cổ: To ưv(2) nhưng
cũng sẽ không là bất khả đối với thời đại chúng ta - nếu nó phải vươn lên trở lại
cho đến ý tưởng này - tưởng tượng trong cơn tự phụ ngông cuồng của mình, rằng
chẳng có điều gì tương tự đã từng xảy ra trước đây cho tinh thần nhân loại.
Friedrich SCHELLING,
Thư về chủ nghĩa giáo điều và chủ nghĩa phê phán.
1. Ở đây Schelling phân biệt ba hình thái hiện hữu (trois modalités d’existence):
tính hiệu năng, hữu thể tại thế và hiện thể (l’effectivité, l’être-là et l’étant) nghĩa
là: hữu thể hiện đang được cho trong cảm giác (là đối tượng của trực quan kinh
nghiệm), hữu thể không-thời gian có thể được cảm thụ (đối tượng của kinh
nghiệm khả hữu) và hữu thể (cái không phụ thuộc điều kiện nào -
l’inconditionné).
2. Từ Hy Lạp để chỉ "hữu thể".
NHỮNG HỘI THẢO Ở STUTTGART (Conférences de Stuttgart)
Những nghiên cứu về yếu tính của tự do con người ra mắt năm 1809, trong đó
Schelling suy niệm về điều ác, đã đưa ông đến chỗ suy nghĩ rằng điều ác chỉ có
thể xảy ra trong vũ trụ nếu nơi Thượng đế có cái gì đó không phải là Thượng đế.
Những hội thảo ở Stuttgart xuất bản năm 1810, khai triển chủ đề này.
