Những người hữu thần luận (les théistes) chỉ có ý tưởng về một cái trừu tượng và
họ không thể hiểu gì về tồn tại của thiên nhiên: một Thượng đế không thiên nhiên
thì cũng phi lý như một thiên nhiên không Thượng đế; Thượng đế không thể gọi
đến tồn tại cái gì thấp kém hơn Ngài. Thực tế là, Thượng đế chỉ có thể là nền tảng
của cái gì không phải là Ngài bởi vì Ngài có ở nền tảng cái chỉ là Ngài. Và mọi sự
sẽ sáng tỏ nếu người ta ngưng cho xuất hiện ở hàng thứ nhì cái gì tồn tại đầu tiên,
nếu người ta ngưng để cái ít hoàn hảo hơn sau cái hoàn hảo hơn, bóng tối sau ánh
sáng. Không nên coi thiên nhiên như là sáng tạo từ hư vô (la création ex nihilo)
bởi Thượng đế; nó không phải là cái gì do ở Thượng đế mà ra, nhưng là cái mà
chính Thượng đế lưu xuất: nó là cái gì Thượng đế mang trong Ngài và không
phải là Ngài, nhưng Ngài cần không còn là như thế - một chiến thắng từ mãi mãi
mặc dầu chúng ta chỉ có thể nói về nó như là một biến cố trong thời gian.
Thượng đế tự tạo (Dieu se fait lui-même)
Thượng đế phải được suy nghĩ theo cách mà các tôn giáo cho ta biết về Ngài: như
là Thượng đế sống động và hữu vị (un Dieu vivant et personnel). Điều này chỉ
khả thi với một điều kiện mà người ta chưa từng nhận ra: để có thể được nghĩ tới
như một ngôi vị, trước tiên Thượng đế phải hiện hữu như thiên nhiên, vô thức,
một ý chí mù quáng, vật chất.
Nếu Thượng đế không nên là một hữu thể chết, một đồng nhất tính trống rỗng,
một hữu thể cứng nhắc và vô biệt (indifférencié), mà là một ngôi vị, theo cách
như con người, thì phải thừa nhận rằng, Ngài không được khải lộ cho chính mình.
Thần học phải dung nhập thần sáng hoá luận (théogonie) và nghĩ về Thượng đế
như là tiến hoá - mãi mãi - từ một trạng thái còn được bao bọc đến trạng thái phát
triển, như là nổi lên, bởi một sự phân ly, từ một bề đáy tăm tối, vô thức, còn chưa
được soi sáng bởi trí thông minh, từ một thiên nhiên mà Ngài tiền giả định.
Schelling sẽ dành toàn bộ hoạt động triết học của mình nhằm toan tính mô tả quá
trình vận động từ thiêng liêng đến Thượng đế, câu chuyện muôn đời này về cuộc
sống của Thượng đế.
Nếu chúng ta muốn tạo cho mình một ý tưởng về hữu thể nguyên thuỷ, về hữu
thể và đời sống của hữu thể ấy, chúng ta chỉ có thể chọn lựa giữa hai quan điểm.
