cùng cách mà một người không thể có ý thức về sự thô lỗ của mình nếu như anh
ta không có ý tưởng nào về những cung cách tinh tế của văn hoá. Giống như với
Descartes hay Spinoza, cái hữu hạn, đối với Hegel, chỉ có thể được biết, trên nền
phông vô hạn.
Chính vì cái lý do vô hậu kết lớn nhất mà, một đàng, cho rằng giác tính chỉ biết
được những hiện tượng (1) và đàng khác, khẳng định tri thức này như là cái gì
tuyệt đối khi nói rằng tri thức không làm hơn được, rằng đó là giới hạn tự nhiên,
tuyệt đối, của kiến thức con người. Những sự vật tự nhiên thì hữu hạn, và chúng
chỉ là những vật tự nhiên trong mức độ mà chúng không biết gì về giới hạn phổ
quát của chúng, trong mức độ mà tính quy luật của chúng chỉ là một giới hạn cho
chúng ta, chứ không phải cho chúng. Một cái gì đó chỉ được biết - và ngay cả chỉ
được cảm nhận - như là giới hạn, thiếu sót, trong mức độ mà đồng thời người ta
vượt qua nó (2)…
Một giới hạn, một thiếu sót của tri thức chỉ bị quy định như là giới hạn, thiếu sót
là do so sánh với ý tưởng hiện tại về cái phổ quát, về một hữu thể toàn bộ và hoàn
thiện. Bởi đó chỉ vì vô ý thức mà không phân biệt rằng chính việc chỉ định cái gì
đó như là cái gì hữu hạn, chứa đựng bằng chứng về sự hiện diện thực sự của cái
vô hạn, mà kiến thức về một giới hạn chỉ có thể tồn tại trong mức độ mà cái vô
giới hạn ở về phía bên này trong ý thức.
Friedrich HEGEL, Bách khoa thư các khoa học triết học, I, § 60.
1. Đó là luận đề của Kant trong Phê phán Lý tính thuần tuý.
2. Nghĩa là người ta có tri thức về một vật khác bởi đó nó bị hạn chế.
Triết học trong chân tính của nó: biện chứng pháp (La philosophie en sa vérité: la
dialectique)
Triết học đích thực không phải là triết học của giác tính trừu tượng (giáo điều
hoặc phê phán) chỉ đặt ra những dị biệt được tuyệt đối hoá. Cũng không phải là
triết học của trực quan trí tuệ (như của Jacobi, Schelling) đắm chìm trong đồng
nhất tính trống rỗng (bất định) của một tuyệt đối thể được nghĩ như là nhất tính
không có dị biệt và gặp lại trong "sự trừu tượng khô cằn" tư tưởng của giác tính
