nhìn quyển Ca ngợi Tình yêu của nhà văn Lysias mà chàng ta mang theo trong
khi đi dạo, như là một mẫu mực tuyệt hảo của nghệ thuật. Đối lại vẻ đẹp hình
thức và lừa dối đó, Socrateđề ra yêu cầu của biện chứng pháp triết lý với mối bận
tâm cao nhất là chân lý. Và thật may mắn cho chúng ta, Platon, ở cuối quyển
Phèdre, cho chúng ta một tư liệu khác thường. Câu chuyện này là một thứ lời bạt
(postface) ở đó tác giả vừa thẩm định chính mình và nghệ thuật của mình; sau khi
đã định nghĩa chữ viết, ông nhìn lại việc làm của chính mình - Và điều đó đúng
vào thời điểm mà ông đã đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật bởi vì đối thoại Phèdre
khép lại nhóm đối thoại kể cả Cộng hoà và Parménide cùng với Théétète.
Huyền thoại Theuth: chữ viết là nghệ thuật từ thần linh
Trong khi các biện giả đem những phát minh lớn quy công cho những bậc vĩ nhân
(như nhân vật Palamède mà Gorgias cho là đã phát minh ra những con chữ, công
cụ của ký tính, cũng như trọng lượng và phép đo lường, số học vv…) , thì Platon
lại cầu viện đến huyền thoại và qui sự phát minh chữ viết cho một vị thần. Như
thế người ta vượt qua từ âm vực của dư luận gần giống đến âm vực của chân lý
cốt tuỷ và thiêng liêng.
SOCRATE. - Thế này, tôi nghe kể rằng có một trong những thần linh sống ở
Naucratis (a), Ai Cập, mà biểu tượng thiêng liêng là con chim hạc ăn rắn ( ibis)
và tên của vị thần ấy là Theuth (b). Chính thần là người đầu tiên khám phá khoa
học về các con số với phép tính, hình học và thiên văn học, cờ tào cáo và con xúc
xắc (2), và cả những con chữ nữa. Và đàng khác, vào thời ấy, Thamous ngự trị
trên toàn thể Ai Cập mà trú xứ là Kinh thành lớn ở Thượng Ai Cập, mà người Hy
Lạp gọi là Thèbes của Ai Cập, và vị thần đó được gọi là Ammon (3). Thần
Theuth tìm gặp vị thần này và chỉ bày cho ông mọi nghệ thuật và bảo ông: "Hãy
truyền đạt mọi thứ này cho người Ai Cập!" Thamous muốn biết về ích lợi của
những môn nghệ thuật. Khi xét đến các con chữ, Theuth bảo: "Này, nhà vua, đây
là tri thức có hiệu quả là giúp cho người Ai Cập có học thức hơn và có khả năng
hơn để hồi tưởng: Ký ức cũng như học thức đã tìm thấy phương thức cho chúng!"
Và nhà vua trả lời ngay: "Này Theuth, bậc thầy nghệ thuật vô song, người có thể
khai sinh ra một nghệ thuật khác với người có thể đánh giá xem nghệ thuật này
đem lại ích lợi hay tai hại cho những người dùng chúng (c). Vào giờ đây, với tư
cách là cha của những con chữ, ngài đã gán cho chúng điều ngược lại với những
