Về phần mình, Tocqueville nhận định rằng tự do có hai bộ mặt: trong một chế độ
quý tộc, nơi mà những phận người rất bất bình đẳng với nhau, tự do có nghĩa là
hưởng thụ một đặc quyền; trong mọi chế độ dân chủ, nơi mà những phận người
hướng đến sự bình đẳng hoá, tự do được hiểu như việc sử dụng một quyền chung.
Những hiệu ứng của hai quan niệm này về tự do thì trực diện đối nghịch nhau:
khái niệm quý tộc về tự do đã tạo nên sự vĩ đại của những dân tộc cương nghị và
dũng cảm; trái lại, rất đáng ngại rằng quan niệm dân chủ về tự do không kết thúc
bằng cách đưa đến sự lười biếng và sự vô cảm.
Tự do có thể được tạo ra trong tinh thần nhân loại dưới hai hình thức khác nhau.
Người ta có thể thấy nơi nó sự sử dụng một quyền chung hay sự hưởng thụ một
đặc quyền. Muốn được tự do trong những hành động của mình hay trong một số
hành động của mình, không phải vì mọi người có một quyền tổng quát về độc lập,
nhưng bởi vì người ta có một quyền đặc thù được độc lập, đó là cách người ta
hiểu về tự do ở thời Trung cổ, và như người ta vẫn luôn hiểu như thế trong những
xã hội quý tộc, nơi những phận người rất chênh lệch nhau, và nơi mà tinh thần
con người, một khi đã nhiễm thói quen hưởng thụ những đặc quyền, cuối cùng sẽ
xếp vào số những đặc quyền của mình, việc sử dụng mọi của cải trên thế gian
này.
Khái niệm đó về tự do chỉ quy về người đã quan niệm nó hoặc hơn nữa là giai
cấp mà nó thuộc về, có thể duy trì trong một quốc gia nơi mà tự do nói chung
không tồn tại. Đôi khi tình yêu tự do lại càng mạnh mẽ nơi một vài người này
hơn là những bảo đảm cho tự do gặp được ít hơn cho tất cả. Lúc đó ngoại lệ lại
càng quý khi nó càng hiếm.
Khái niệm quý tộc đó về tự do tạo ra một cảm thức hứng khởi về giá trị cá nhân
của họ và một thị hiếu mê đắm độc lập. Nó đem lại cho tính vị kỷ một năng lượng
và tiềm thế đặc thù. Được quan niệm bởi những cá nhân, nó đã mang những con
người đến những hành động phi thường nhất, được cả một quốc gia chấp nhận, nó
đã tạo ra những dân tộc vĩ đại nhất từ trước đến nay.
Người La mã thời cổ nghĩ rằng chỉ có họ giữa loài người là đáng được hưởng độc
lập; và điều này rất ít hơn là do họ mà do bản chất của Lamã, mà họ tin là mình
