động; vì chúng không chuyển động do nguyên tố, hay một lực lượng siêu cơ thể,
nhưng chúng bị huy động do những ấn giác cảm tính hay theo tỷ lệ ấn giác ấy, mà
không có khả năng thay đổi chúng hay tự đặt mình trên chúng. Cũng theo cách ấy
mà ta bị huy động, khi ta cứ tuân theo bản năng cảm tính, tập quán hay những
đam mê lôi cuốn, khi ta như ở ngoài mình, ngoài tình trạng ý thức hay tự chủ. Do
đó, ở trạng thái thú vật, không cần tách biệt chủ thể với thuộc tính bởi vì trước hết
không cần phân biệt nguyên nhân hay động lực, với kết quả khả cảm của nó. Đi
ngược lên tới đó ta tìm ngôn ngữ thành lập: ta lại thấy là tính cách luân lý và ý
thức nhân tính được đồng nhất hoá ở nguồn gốc chung của chúng.
Ở thực thể hữu cảm, những ấn giác được biểu diễn ra ngoài bằng những vận động
hay những âm thanh đúng hạn định, nhưng không thể nói được là chính thực thể
ấy dùng những ký hiệu như thế để xuất hiện cái gì mình cảm. Ở đâu không có ý
tưởng và ý muốn thì không có dấu hiệu chính thức. Ta có thể gán cho một thán
từ, cho một tiếng kêu mà sự đau khổ làm phát ra, cái ý nghĩa của một mệnh đề
đầy đủ, chẳng hạn như: Tôi thấy, tôi đoán, tôi muốn, xuất diễn bằng một tiếng,
nhưng đây là ta tự ý định lập cái dấu hiệu và sáng tạo cho nó một giá trị mà nó
không có, và không thể có cho thực thể hữu cảm. Nếu một cử động, một tiếng
kêu vô tình, một động đậy cơ giới đơn giản đã có trong ý nghĩa nội tại cái giá trị
mà người ta gán cho nó, thì không cần phải tìm nguồn gốc sự thiết định các ký
hiệu, cũng như nguồn gốc tư tưởng và cá tính bản thân. Mọi sự nỗ lực sẽ là bẩm
sinh, và con người đã có tư tưởng và ngôn ngữ tự trong bụng mẹ.
Đứa trẻ chỉ thật bắt đầu có những dấu hiệu khi nó tự mình biến đổi những tiếng
kêu hay thán từ của nó thành dấu hiệu đòi hỏi, hay nó dùng chúng để gọi lại với
nó. Chỉ khi ấy nó mới có một ý hướng và xuất diễn ra ngoài bằng những cử động
hay những âm thanh mà nó sử dụng và nó tự thấy mình là nguyên nhân. Ít lâu
sau, nó nhận thấy là ý muốn ấy có một ảnh hưởng trên những ý muốn khác chúng
tuân theo hay hợp tác với nó: đó là cảm thức đầu tiên một năng lực tinh thần, liên
hệ với tác động suy tư đầu tiên. Cũng tự mối liên kết đầu tiên một ký hiệu cố ý
với một ý tưởng, mà cá nhân khởi sự để đặt lên cho sự vật, và tự đó về sau, thi
hành trên chính ý tưởng của hắn cái quyền lực mà hắn có trên ngoại vật bằng
tiếng nói hay cử động.
MAINE DE BIRAN, Khái niệm về những nền tảng của tâm lý học.
