Sošren KIERKEGAARD, Tái bút cho những mảnh vụn Triết lí.
Hiện sinh và hệ thống (existence et système)
Trong quyển Tái Bút Cho Những Mảnh Vụn Triết lý (Post Scriptum Aux MiEttes
Philosophiques),sau khi từng là một "kẻ mê cuồng Hegel" - như tác giả tự thú -
Kierkegaard xét lại triết gia của hệ thống. Thực vậy, Hegel hiện ra như con người
của tổng hợp đề, người muốn vượt qua những mâu thuẫn, người của toàn thể tính
đang ca vang khúc khải hoàn (l’homme de la totalité triomphante) trong khi con
người hiện sinh (l’existant) nhìn thấy sự rách nát và sự chia lìa. Phải đem đối lập
thực tại Những Mảnh Vụn Triết lý với sự trừu tượng của một diễn từ nó đồng hoá
hữu thể với tư tưởng và sự qui chiếu đến cái gọi là tư tưởng khách quan chỉ là
mặt nạ của một sự giản qui chủ thể tính (une réduction de la subjectivité) vốn
phải là chân lý.
Không thể có một hệ thống về hiện sinh. Vậy là không thể có sao? Không hề có.
Mệnh đề không nói lên điều đó. Chính thực tại, chính hiện sinh là một hệ thống
đối với Thượng Đế, nhưng nó không thể là hệ thống cho một tinh thần đang hiện
hữu. Ai nói hệ thống là nói đến một thế giới khép kín, nhưng hiện sinh chính là
điều ngược hẳn lại. Một cách trừu tượng, hệ thống và hiện sinh không có được
suy tư cùng với nhau bởi vì, để suy tư về hiện sinh, tư tưởng hệ thống phải suy tư
về nó như là đã bị loại trừ đi (comme supprimée), nghĩa là khác với tính cách là
dữ kiện thực tại. Hiện sinh tách rời các sự vật và giữ chúng phân biệt; hệ thống
điều phối chúng lại với nhau thành một toàn thể khép kín […].
Ý tưởng thích hợp cho hệ thống là ý tưởng chủ thể - khách thể, ý tưởng về nhất
tính của tư tưởng với hữu thể, hiện sinh, trái lại là cái phân ly chúng. Từ đó
không hề sinh ra hiệu quả là hiện sinh nổi loạn với tư tưởng; nhưng nó đã tách rời
và còn đang tách rời chủ thể với đối tượng, tư tưởng với hữu thể. Một cách khách
quan, tư tưởng là tư tường thuần tuý, nó tương ứng một cách trừu tượng và khách
quan với đối tượng mà đối tượng này, tiếp đó, là chính tư tưởng, và lúc đó chân lý
là sự hoà hợp giữa tư tưởng với chính tư tưởng. Tư tưởng khách quan đó không
có liên hệ gì với chủ thể tính đang hiện hữu, và trong khi mà vẫn còn đấy cái nan
đề là tìm hiểu xem bằng cách nào chủ thể hiện sinh lướt vào trong khách thể tính
kia ở đó chủ thể tính là chủ thể thuần tuý và trừu tượng, chắc chắn là chủ thể tính
