Trong các kỷ nguyên ban đầu của lịch sử, chúng ta thấy rằng hầu hết mọi nơi sự
sắp xếp phức tạp xã hội trong nhiều giai cấp khác nhau, sự thay đổi đa dạng từ từ
tầng lớp xã hội. Trong La Mã cổ, chúng ta có dòng dõi quý tộc, giới hiệp sĩ,
người bình dân, nô lệ; trong thời Trung cổ là vua chúa phong kiến, chư hầu, chủ
nhân phường hội, người làm thuê, người học việc, nông nô; trong hầu hết mọi
tầng lớp giai cấp này, một lần nữa, là các giai đoạn phụ thuộc.
Xã hội giai cấp tư bản hiện đại mọc lên từ tàn tích của xã hội phong kiến, đã
không diệt được các sự đối kháng giai cấp. Nó chỉ thiết lập các giai cấp mới, các
điều kiện đàn áp mới, các hình thức đấu tranh mới thay cho các hình thức cũ.
Tuy nhiên, kỷ nguyên của chúng ta, kỷ nguyên của giai cấp tư sản sở hữu nét đặc
biệt này: Nó đã đơn giản hoá các sự đối kháng giai cấp. Xã hội như một tổng thể
càng ngày càng tách ra thành hai phe phái thù địch lớn, thành hai giai cấp lớn trực
tiếp đối mặt với nhau - giai cấp tư sản và giai cấp vô sản.
Từ các nông nô ở thời Trung cổ, xuất phát các người dân ở tỉnh được ban đặc
quyền thuộc các thành phố xưa nhất. Từ các người dân thành thị này, các yếu tố
đầu tiên của giai cấp tư bản được phát triển.
Việc khám phá ra châu Mỹ, vòng quanh mũi Hảo Vọng, mở ra vùng đất khai
hoang mới dành cho giai cấp tư sản đang lên. Các thị trường Tây Ấn Độ và vùng
đất Trung Quốc, sự chiếm thuộc địa của châu Mỹ, buôn bán với các thuộc địa, sự
gia tăng các biện pháp trao đổi và các loại hàng hoá nói chung, cung cấp cho
thương nghiệp, ngành hàng hải, công nghiệp, một sự thúc đẩy không hề được biết
trước, và bằng cách ấy, cung cấp cho yếu tố cách mạng trong xã hội phong kiến
lung lay một sự phát triển nhanh chóng.
Hệ thống công nghiệp phong kiến, trong đó sự sản xuất công nghiệp được giữ
độc quyền bởi các phường hội khép kín, bây giờ không còn đáp ứng cho các nhu
cầu đang lớn lên của các thị trường mới. Hệ thống sản xuất được tổ chức. Các
chủ nhân phường hội bị giai cấp trung lưu sản xuất gạt sang một bên; sự phân
chia lao động giữa các phường hội đoàn thể khác nhau đã tan biến mặc dù có sự
phân chia lao động trong từng phân xưởng riêng lẻ.
