chỉ là ý thức mà chân lý lý tưởng này có về chính là khi tự nhận ra trong những
sự vật chúng thực hiện nó.
Bây giờ, bằng cách nào ý niệm này tồn tại nơi chúng ta? Phải chăng nó là - như
những ý tưởng bẩm sinh của chủ nghĩa duy linh dung tục (Le spiritualisme
vulgaire) - một sự kiện thuần lý (Un fait rationel), một dữ kiện bất khả lý giải của
ý thức trí tuệ? Nếu sự thể là như thế, nó sẽ chỉ là - dưới cái tên ý niệm - một sự
vật loại mới: có lẽ là đối vật đầu tiên của tư tưởng, nhưng nó sẽ còn chưa phải là
chủ thể, và nó phải biện minh cho chân tính của mình trước một ý niệm có trước,
trước khi tự kiến lập mình thành tiêu chuẩn của chân lý đối với những vật khả
giác.Ý niệm giúp cho chúng ta phán đoán về mọi thứ thì không thể được phú dữ
cho chúng ta: vậy thì còn lại gì, nếu không phải là ý niệm đó, tự tạo ra nơi chúng
ta (5), và rằng ý niệm đó là và chúng ta là - trong tư cách là chủ thể trí tuệ - một
biện chứng sống động? Chúng ta đừng sợ treo lửng tư tưởng trong chân không:
bởi nó chỉ có thể nằm trên chính nó (6) và mọi thứ còn lại chỉ có thể nằm trên nó:
điểm tựa cuối cùng của mọi chân lý và mọi tồn tại là tính ngẫu phát tuyệt đối của
tinh thần.
Jules LACHELIER, Tâm lý học và siêu hình học
1. Chức năng của tư tưởng là khẳng định rằng một vật nào đó tồn tại
2. Ý thức cảm thụ hay tri giác
3. Phê phán thuyết duy nghiệm
4. Một chủ thể và không phải là một đối tượng coi như một dữ kiện và như bên
ngoài tinh thần.
5. Tư tưởng thuần tuý là một ý niệm tự tạo; tư tưởng chỉ dựa trên chính nó: đó là
chủ nghia duy tâm của Lachelier
6. Chủ nghĩa duy tâm khách quan (Idéalisme objectiviste)
LAGNEAU
(1851-1894)
