một trong những con sóng của nó, cái sức mạnh nhằm giữ lại con triều lên và
triều xuống phổ quát đó (5). Tôi biết rằng, vì không là nguyên lí của mình, tôi
chẳng là nguyên lí của cái gì cả; rằng khuyết điểm và yếu đuối của tôi đã được
tạo ra; rằng bất kì kẻ nào được tạo ra, thì được tạo ra nhưng không có cái khả
năng cao quý để tạo ra; rằng cái thiêng liêng phép lạ và điều bất khả là hành
động: bất cứ nơi nào trong tôi và bất kì thế nào, nhưng phải hành động; rằng phải
khởi chấn, phải muốn một ước muốn đầu tiên, phải bắt đầu chuyện gì đó bằng
cách nào đó, hành động hoàn toàn theo ý mình, hành động và cảm nhận, bởi nỗi
đau mất đi ảo tưởng về điều đó, niềm vui mà người ta lẽ ra đã có khi sở hữu một
đặc quyền tuyệt hảo như thế, tôi thấy mình bị giản quy vào vai trò một khán giả,
lúc vui lúc buồn, của một bức tranh vân cẩu đang vẽ ra trong tôi mà không có tôi;
và bức tranh đó có khi trung thành có khi giả dối, cho tôi thấy, với những vẻ biểu
kiến luôn đa diện và đa tầng ý nghĩa, bản thân tôi và thế giới, cho cái tôi luôn dễ
tin và luôn bất lực để nghi ngờ sự sai lầm hiện nay của mình hay là giữ lại chân
lí: dầu là cái chân lí, giờ đây đã rõ ràng trước mắt tôi về sự bất lực không bao giờ
có thế giải trừ bất kì sai lầm nào, nếu, bởi một sai lầm khác, tôi mưu tính một cố
gắng vô ích và không thể tránh. Một ý tưởng duy nhất, chiếu dọi khắp nơi, một
mặt trời với những tia đồng dạng: Điều mà tôi đã làm là tất yếu. Điều này mà tôi
suy nghĩ là tất yếu. Tính tất yếu tuyệt đối cho bất cứ cái gì để hiện hữu tại thời
điểm và theo cách thế mà nó đang tồn tại với cái hậu quả kinh khủng này: thệin
và ác trộn lẫn với nhau, đồng đẳng với nhau, những hoa trái sinhra từ cùng một
dòng nhựa trên cùng một thân cây. Nghĩa đến ý tưởng đó, toàn con người tôi phản
kháng, tôi hét lên một tiếng kêu tuyệt vọng kinh hoàng: chiếc lá rơi khỏi tay tôi,
và giống như tôi đã chạm tay vào cây tường tri thiện ác, tôi cúi đầu khóc.
Bỗng nhiên tôi ngẩng đầu lên. Lấy lại niềm tin vào tự do của mình bằng chính tự
do của mình (6). Không lí luận, không do dự, không có vật bảo đảm nào cho tính
ưu việt của bản tính tôi ngoài chứng từ nội tâm mà tâm hồn tôi, được tạo ra theo
hình ảnh của Chúa, đem lại, và có khả năng kháng cự lại Ngài, bởi vì nó phải
phục tùng Ngài, tôi vừa tự nhủ, trong sự bảo đảm của một xác tín tuyệt vời:
Không phải thế, tôi tự do.
Jules LEQUIER, Đi tìm chân lí đầu tiên.
1. Như thế, có một tương quan chặt chẽ giữa tự do và nguyên lí mâu thuẫn
