II. Tới đây chúng ta xem xét các trạng thái Apollinien và Dionysiaque như là sản
phẩm của những sức mạnh sáng tạo phát sinh trực tiếp từ thiên nhiên mà không
qua sự trung gian nào của con người nghệ sĩ. Ở giai đoạn này bản năng nghệ sĩ
được thoả mãn trực tiếp, một đàng nhờ hình ảnh của các giấc mơ, mà sự hoàn hảo
của nó hoàn toàn không lệ thuộc địa vị tri thức, sự phát triển nghệ thuật của cá
nhân, đàng khác, nhờ một tình trạng ngây ngất mà một lần nữa không quan tâm gì
đến cá nhân và thậm chí có thể huỷ diệt cá nhân, hay cứu vãn họ nhờ một kinh
nghiệm thần bí của tập thể. Liên quan tới các điều kiện sáng tạo trực tiếp này của
tự nhiên, mọi nghệ sĩ phải là những "người bắt chước", như nghệ sĩ giấc mơ
Apollinien hay như nghệ sĩ xuất thần Dionysiaque hay (chẳng hạn trong bi kịch
Hy Lạp) như nghệ sĩ mơ mộng và xuất thần phối hợp. Chúng ta có thể tự hình
dung ra cho mình cảnh người nghệ sĩ thuộc loại cuối cùng này, trong một trạng
thái say sưa và đánh mất mình huyền bí kiểu Dionysiaque lạc ra khỏi đoàn người
đang say sưa, té quị xuống đất như thế nào, và lúc ấy anh ta được bộc lộ tình
trạng của chính anh như thế nào - hoàn toàn trở nên một với bản tính của vũ trụ -
giống như trong mơ.
Sau khi đã nêu lên những tiền đề và phân biệt tổng quát này, bây giờ chúng ta
quay trở về với những người Hy Lạp để xem các sức mạnh sáng tạo của thiên
nhiên đã được phát triển thế nào nơi họ. Việc tìm hiểu này sẽ giúp chúng ta có thể
khẳng định đúng đắn tương quan giữa người nghệ sĩ Hy Lạp với các nguyênmẫu
của họ, hay nói theo kiểu của Aristote, "sự bắt chước thiên nhiên" của họ. Về các
giấc mơ mà người Hy Lạp đã mơ, không thể nào nói chắc chắn được điều gì, mặc
dù có rất nhiều tài liệu và rất nhiều giai thoại về giấc mơ của họ. Nhưng xét theo
cái nhìn chính xác tuyệt đối của con mắt họ, sự sâu sắc và cảm hứng về màu sắc
của họ, người ta khó có thể sai lầm khi giả thiết rằng các giấc mơ của họ cũng
cho thấy một hệ quả chặt chẽ về các đường thẳng và đường vòng, các sắc thái và
tập hợp, một sự tiệm tiến về khung cảnh tương tự như những bức phù điêu đẹp
nhất. Sự hoàn hảo của các cảnh trong mơ này hầu như có thể làm chúng ta bị cám
dỗ coi người Hy lạp mơ mộng như một thi sĩ Homère và một Homère như một
người Hy Lạp mơ mộng, nghĩa là như thế người hiện đại tự sánh mình trong mơ
như là một Shakespeare.
Nhưng có một điểm chúng ta không cần suy đoán gì cả: đó là hố cách biệt sâu
thẳm giữa người Hy Lạp Dionysiaque và người man rợ Dionysiaque. Trong khắp
