ở đó tay bạo chúa muốn làm triết gia muốn độc chiếm một cách vụng về những
lời giảng huấn của các triết gia phái Pythagore và của chính Platon.
Triết học không thể là đối tượng của một thiên khảo luận:
Về phần tôi, không hề có và chắc chắn sẽ không bao giờ có bất kỳ tác phẩm nào
về những đề tài tương tự như thế. Thực vậy, không có cách nào lồng chúng vào
những công thức, như người ta làm như thế đối với các khoa học khác (1), mà khi
người ta đã nghiền ngẫm vấn đề này trong thời gian lâu, khi người ta đã sống với
nó thì một lúc nào đó, bỗng nhiên chân lý sáng loé lên trong hồn, như ánh sáng
bắn ra từ tia lửa và sau đó cháy bùng lên. Có lẽ, tôi biết rõ rằng, nếu phải trình
bày bằng chữ viết hoặc bằng lời nói, có thể tôi là người làm được điều đó tốt
nhất; nhưng tôi cũng biết rằng, nếu sự trình bày có sai sót, thì tôi sẽ bức rứt khổ
sở về điều đó hơn bất kỳ ai khác. Nếu tôi đã tin là người ta có thể viết ra và diễn
tả những điều đó cho công chúng một cách đầy đủ, thì tôi còn có thể hoàn thành
trong đời mình điều gì tốt đẹp hơn là trình bày một học thuyết tốt lành như thế
cho mọi người và đưa ra ánh sáng trọn vẹn cho mọi người cùng nhìn thấy rõ bản
chất thực sự của vạn vật. Có một lý do nghiêm trọng, thực vậy, đối nghịch lại với
ý đồ của người ta muốn viết bất kỳ cái gì về những môn học đó, một lý do tôi
từng hay viện ra, mà tôi tin vẫn còn phải lập lại. (2)
PLATON, Bức thư thứ bảy
1. Triết lý không phải là một môn học giống như những môn khác mà người ta có
thể truyền đạt một nội dung.
2. Xem giải thích ở trích văn tiếp liền theo sau đây.
Vấn đáp pháp/ Khích biện pháp (la mạieutique) kết tội chữ viết.
Cũng thế, dầu là đối với ai không có thiên hướng về cái công chính (le juste) và
cái đẹp (le beau) và không hoà hợp với những đức tính này, - dầu họ có năng
khiếu đến đâu để học và nhớ (a) - hoặc những ai, dầu có tương đồng thanh khí,
nhưng lại bất kham đối với khoa học và kém trí nhớ, - không ai trong những hạng
người đó sẽ học được về đức hạnh và thói xấu tất cả sự thật mà người ta có thể
biết được. Thực thế, cần học hỏi đồng thời cả hai mặt, mặt trái và mặt phải của
