các sinh viên và giới cầm quyền quốc xã. Nhưng rồi thấy không yên, mà dứt
khoát không thể thoả hiệp với bọn họ, Heidegger đành từ chức vào tháng Giêng
năm 1934. Khúc đoạn đau buồn này sẽ đánh dấu suốt đời triết gia, mà nhiều tư
liệu, thuộc về tiểu sử tự thuật và triết học, chỉ ra một cách hiển nhiên là ông đã tự
trách mình về chuyện này một cách cay đắng; vả chăng ông đã công khai phê
phán, ngay từ những năm 1934-1935, thuyết chủ sinh học, thuyết chủng tộc, và
tính chất tội phạm của chủ nghĩa quốc xã. Nhưng năm 1945, khi chế độ quốc xã
sụp đổ, ông vẫn bị cấm dạy (trong khi nhiều môn đệ của ông đã nhìn thấy trong
việc giáo huấn của ông một hình thức "đề kháng tinh thần" thường trực đối với
chế độ), Heidegger chỉ được gọi đi dạy lại vào năm 1951, với tư cách là giáo sư
thực thụ, song hành với điều vẫn luôn luôn là chuyện cốt yếu đối với ông: đi đến
tận cùng con đường tư tưởng, làm việc để chuẩn bị cho khả tính của một bắt đầu
mới, đối với con người hiện đại, bị phơi bày cho thử thách "hư vô chủ nghĩa" đến
cùng cực và những nguy cơ trầm trọng riêng của thời đại kỹ thuật toàn cầu.
Tư tưởng của Heidegger tiên báo một đột biến sâu sa trong lịch sử tư tưởng và và
xuyên suốt chiều dài của truyền thống lịch sử siêu hình học, từ những người Hy
Lạp cho đến ngày nay.
HỮU THỂ VÀ THỜI GIAN (Sein und Zeit - Être et Temps) -1927.
Hữu thể và Thời gian (1927) là một trong những cuốn sách trọng yếu đánh dấu
những thời đoạn kịch tính của lịch sử siêu hình học. Trong tác phẩm này
Heidegger tự đề ra sứ mệnh là đánh thức dậy mối quan tâm đối với "vấn đề hữu
thể" (la question de l’être) liên quan đến ý nghĩa của hữu thể, con đường phương
pháp duy nhất có vẻ khả thi là phương pháp hiện tượng học (vấn đề là mô tả hữu
thể xuất hiện như thế nào) và tường chú học (vấn đề là kiến giải cách mà hữu thể
mang lấy ý nghĩa). Vậy mà, một hữu thể, trong tất cả những hữu thể, luôn luôn có
một thuận ý và hội thông về ý nghĩa của hữu thể, một ý nghĩa ít nhiều mặc nhiên
(implicite) và cần được "minh nhiên hoá" (expliciter). Hữu thể đặc thù đó chẳng
gì khác hơn là chính kẻ duy nhất tự đặt vấn đề hữu thể: hữu thể người. Vậy là ta
phải tự đặt nhiệm vụ mô tả và phân tích cách thức hiện hữu (le mode d’être) của
hữu thể người, vốn nằm ở chính nền tảng của mọi thuận ý và kiến giải về ý nghĩa
của hữu thể. Vậy mà, cách thức hiện hữu của hữu thể người không hề là thực tại
của sự vật hay của đối tượng, mà là cách thức hiện hữu của khả tính: của tốn tại
