Tuy nhiên phong cách phân tích mới này không hề làm xáo trộn những định
hướng ban đầu. Nếu nơi Wittgenstein bản chất của ngữ pháp được sử dụng, thay
đổi từ quyển Tratatus đến quyển Investigations, song quan niệm triết học như là
sự thanh lọc, soi sáng những cạm bẫy của ngôn từ, vẫn tồn tại. Hơn nữa ngày nay
khoảng cách giữa phân tích hình thức và mô tả phi hình thức có khuynh hướng
giảm đi. Sự xuất hiện những loại lôgích học tinh vi (nhận thức luận của Hintikka;
thời tính của Prior; nhiệm vụ luận của Von Wright; ý hướng tính của Montague
v.v…) và sự phát triển những tìm kiếm về Trí Thông minh Nhân tạo cho phép
khảo sát việc tạo hình những phương cách hậu kết của ngôn ngữ thông thường.
Như thế, Searle và Vanderveken đã đề xuất một thứ lôgích mới định hình những
thủ đắc của lý thuyết về các hành vi ngôn ngữ…
Bài viết này, không tránh khỏi là quá sơ sài, cho thấy rằng triết học phân tích
không thể được định nghĩa bằng một sự nhất quán nào về chủ đề. Mặc dầu ở đó
triết học ngôn ngữ giữ một vai trò lớn song những đối tượng của nó bao phủ toàn
bộ lãnh vực của triết học. Tính nhất quán nằm nơi việc trình bày và xử lý ngôn
ngữ những vấn đề này cũng như nơi niềm tin dành cho việc phân tích khái niệm,
cự khước mọi lời kêu gọi đến bất kỳ kinh nghiệm thân thuộc nào (do đó có sự
khinh thường đối với những hệ thống lớn đặt nền tảng trên một trực quan làm
nguyên lý). Cách tiếp cận phân tích này huy động mọi tài nguyên của lôgích học,
ký hiệu học, lý thuyết ngôn ngữ, trí thông minh nhân tạo v.v… Trong một văn
phong thường là chặt chẽ và sáng sủa, nó khai triển theo một phương thức cốt yếu
là biện luận, bác bỏ mọi quyền uy thế giá. Nó được phong phú thêm nhờ sự cộng
tác và sự phê bình lẫn nhau, bằng những phản biện và trả lời (từ đó có tầm quan
trọng của những hội thảo, những tạp chí và việc nhờ đến những bài báo như là
hình thức ưu tiên cho truyền thông triết học).
Denis Vernant
RUSSELL
(1872 - 1970)
Sinh thời, Lord Bertrand Russell nổi tiếng vì những sự bày tỏ lập trường tự do
phóng khoáng của mình (giải phóng phụ nữ, hôn nhân thử nghiệm, khoa sư phạm
