cái bàn này đã trở thành một vấn đề đầy những khả năng gây ngạc nhiên. Điều
mà chúng ta biết về nó không phải là điều mà dường như nó là. Đến mức độ như
vậy, thì ngoài kết quả khiêm tốn nhất này, chúng ta vẫn có tự do đầy đủ nhất để
phỏng đoán. Leibniz nói với chúng ta rằng đây là một tập hợp những linh hồn;
còn Berkeley lại nói với chúng ta rằng đây là một ý niệm trong trí tuệ của Thiên
Chúa; khoa học đúng đắn, hầu như không kém phần đáng ngạc nhiên, nói với
chúng ta rằng đây là một tập hợp lớn điện tích được nạp trong sự chuyển động
mạnh bạo.
Giữa những khả thể đáng ngạc nhiên này, sự hoài nghi lời xác nhận rằng có lẽ
không hề có cái bàn nào cả. Nếu triết học không thể giải đáp được quá nhiều câu
hỏi như chúng ta có thể mong ước, thì ít nhất, triết học vẫn có quyền giải đáp
những câu hỏi nào làm gia tăng sự quan tâm đến thế giới, và chứng tỏ được sự kỳ
lạ và đáng ngạc nhiên chỉ nằm bên dưới lớp bề mặt, ngay cả trong những điều
phổ biến nhất của cuộc sống hằng ngày.
Bertrand RUSSEL, Những vấn đề triết học, Ch.I
Giá trị của triết học
Cho đến nay, chúng ta đã tiến tới phần cuối của bài phê bình ngắn gọn và rất
không đầy đủ về những vấn đề triết học, trong phần kết luận, sẽ thật tốt đẹp khi
chúng ta xem xét giá trị của triết học là gì và tại sao chúng ta phải nghiên cứu
triết học. Điều cần thiết hơn là phải xem xét vấn nạn này, bởi vì dưới ảnh hưởng
của các nền khoa học hoặc những chuyện thực tiễn, nhiều người có khuynh
hướng nghi ngờ không biết triết học có phải là bộ môn nào đó hữu ích hơn là
những chuyện vặt vãnh vô hại nhưng vô ích, với những cách phân biệt quá tỉ mỉ,
và những cuộc tranh luận về các chủ đề liên quan đến tri thức nào không thể đạt
được.
Nhận xét này về triết học có vẻ phần nào do một ý niệm sai lầm về kết thúc của
cuộc sống, phần nào do một ý niệm sai lầm về loại ích lợi mà triết học phấn đấu
đạt được. Thông qua trung gian của các phát minh, ngành khoa học vật lý thật ích
lợi đối với vô số người hoàn toàn không biết gì về nó; vì thế, người ta khuyên nên
nghiên cứu về khoa học vật lý, không chỉ, hoặc chủ yếu, vì ảnh hưởng của nó đối
