Chiến sĩ cách mạng Nga, bị đày sang Sibérie từ 1897 đến 1900, lưu vong nước
ngoài mãi đến năm 1917, Vladimir Ilitch Oulianov là một tay phiến động theo
khuynh hướng bolchévique của đảng Xã hội Dân chủ Nga (1904) rồi Đảng
bonchevik (1912). Là lý thuyết gia của cách mạng vô sản, nhưng ông không loại
trừ khả tính của con đường hoà bình. Nhưng tháng mười năm 1917 chính ông đã
tác động lên uỷ ban trung ương đảng để họ chấp nhận quyết định khởi nghĩa vũ
trang. Là chánh khách cầm quyền từ 1917, ông không phải lúc nào cũng thành
công trong việc thuyết phục ban thường vụ trung ương đảng về những xoay chiều
chiến lược mà, theo ông, từng tình huống lịch sử vẫn đòi hỏi.
CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA KINH NGHIỆM PHÊ PHÁN
(Matérialisme et Empirico - criticisme) - 1909
Chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán của Mach, không phải là không có âm vang từ
Berkeley, giản quy thực tại vào cái được tri giác. Trào lưu triết học này lôi cuốn
cả những môn đồ Mác-xít-Lénine phê phán với tư cách chiến sĩ: khởi thảo một
chiến lược gắn liền với thực tế của đất nước và thời đại, đưa đến vấn đề về thực
tại khách quan, nghĩa là vật chất, một đáp ứng bên ngoài không thể phủ nhận đối
với những cảm giác, của tri thức và thực hành. Chủ nghĩa duy tâm hay chủ nghĩa
duy vật? Cuộc đấu tranh này về những khuynh hướng trong triết học là vô tận.
Khái niệm và phạm trù vật chất (Concept et catégorie de matière)
Một khái niệm vật chất được khởi thảo vào một thời đoạn của lịch sử khoa học
(chẳng hạn hằng tính của khối lượng theo Newton) không phải là một chân lý
tuyệt đối mà là một chân lý tương đối. Phạm trù triết học về vật chất không hề già
cỗi bởi nó chỉ định "thực tại khách quan tồn tại độc lập với ý thức con người suy
tư về nó"
Những chân lý khoa học thì gần đúng, tương đối với những điều kiện của thời đại
chúng. Điều này không dẫn đến chủ nghĩa tương đối. Luôn luôn là thực tại khách
quan mà tri thức được đào sâu nhờ thực hành, nhờ kiểm nghiệm, sự biến đổi hoà
hợp của đối tượng. Tiêu chuẩn thực hành không chỉ một chân lý đặc thù nào, mà
nó là chân lý tuyệt đối duy nhất của tri thức luận.
