khỏi chủ nghĩa vị lợi (l’utilitarisme) - đó là một mâu thuẫn không thể chấp nhận
mà ta nên dứt khoát vượt qua, một lần cho tất cả. Mâu thuẫn này không ngừng
làm tiêu hao tính khách quan nơi công việc của họ. Dầu làm chuyện gì thì người
trí thức cũng làm cách vụng về. Anh ta phải nhìn thấy cái ly tiếp đề khả ố mà chủ
nghĩa tư bản tiên tiến mặc nhiên đặt tất cả những ai sống phụ thuộc vào nó phải
đối diện - và nó đặt thành vấn đề ngay cả sự tồn tại của người trí thức: trở nên
người trưởng thành hay vẫn cứ mãi là trẻ thơ (3).
Théodor W.ADORNO, Minima moralia, t. 126 - 127.
1. Như là tinh thần tự thân (esprit en soi) chứ không phải như "Tôi" hay "bạn"
giữa "chúng ta".
2. Bái vật hoá (fétichiser): nhận định văn hoá nơi tự thân nó, cắt đứt với những
yếu tố quyết định và với vai trò xã hội của nó.
3. Kẻ thì kham nhẫn (résigné), kẻ kia lại mơ mộng, chứ không ai chủ động phê
phán.
ALTHUSSER
(1918 - 1990)
Triết gia và giáo sư ở Cao đẳng Sư phạm từ 1948, gia nhập đảng Cộng sản Pháp
cùng năm đó, Louis Althusser đã thực hiện nhiều công trình nghiên cứu chủ
nghĩa Marx mà tính chặt chẽ triết lý đối chọi với những uẩn khúc lý thuyết quanh
co lắt léo (les zigzags théoriques) của thời kỳ phi_Staline_hoá (la période de
déstalinisa-tion). Cách đọc mới này - phi giáo điều hoá một cách quyết liệt - và
những lập trường thường có tính phê phán của ông đã kích nổ những cuộc tranh
cãi gay gắt. Ông đã đem lại đà hứng khởi cho cả một thế hệ những người Mác-xít
cởi mở, tiến bộ.
NHỮNG LẬP TRƯỜNG (Positions) - 1976
Hợp tập những bài báo này cho phép theo dõi những luận đề của Althusser như
những mệnh đề có ghi dấu thời gian bởi những tình huống lúc khởi thảo chúng và
