types de coordination des partenaires) như guồng máy các tính toán, sự nhất trí về
các tiêu chuẩn, sự đồng thuận với một công chúng, phù hợp trong cách kiến giải
v.v… Hành động liên thông đi qua những hành vi ngôn ngữ mà không giản quy
vào chúng. Theo một nghĩa, mọi hành vi ngày nay có thể được định nghĩa từ bên
trong hoạt động liên thông tổng quát hoá (l’activité communicationnelle
généralisée)
Thế giới sống thực, xã hội hợp lý hoá và ý thức phân tán (Monde vécu, société
rationalisée et conscience fragmentée)
Giữa thế giới sống thực và sự hội nhập vào hệ thống xã hội, những hệ tư tưởng
cung cấp cho ý thức một tổng hợp có thể chấp nhận được. Sự hợp lý hoá thế giới
sống thực đã làm cho vai trò của các hệ tư tưởng lùi lại. Cái tương đương chức
năng của chúng là ý thức phân tán hiện nay. Những tiêu chuẩn khoa học và kỹ
thuật từ những lãnh vực của các chuyên gia thực dân hoá thế giới sống thực, điều
này vừa tạo thành một hăm doạ đầu khiêu khích và một thách thức cho suy tư.
Thay vì nhiệm vụ tích cực nhằm bao che về phương diện ý thức hệ một nhu cầu
giải thích nào đấy, một đòi hỏi tiêu cực lại bước lên sân khấu, yêu cầu đừng làm
nổi lên đến mức độ hội nhập những hệ tư tưởng, những cách giải thích đã được
tạo ra. Giờ đây, thế giới sống thực luôn luôn được tạo thành dưới hình thức một
kiến thức toàn diện, được chia sẻ bởi các thành viên trong tính liên chủ thể; từ đó,
có thể rằng cái tương đương được tìm kiếm của những hệ tư tưởng vắng mặt chỉ
đơn thuần hệ ở chỗ là kiến thức hiện hành, tự biểu thị như một toàn thể, hãy còn
tản mạn, trong mọi trường hợp nó không đạt đến mức độ phát biểu mà kiến thức
có thể được tiếp thu như là hiệu lực theo những tiêu chuẩn của tính hiện đại văn
hoá. Ý thức hiện hành (la conscience courante) bị tước mất khả năng tổng hợp, nó
trở nên phân tán (fragmentée).
Trong thực tế, người ta đi đến một hiệu quả như thế từ sự kiện là sự phân biệt
giữa khoa học đạo đức và nghệ thuật, đặc trưng nơi chủ nghĩa duy lý Tây
phương, không chỉ có hậu quả là sự sinh thành tự trị của những khu vực do các
chuyên gia làm việc, mà cả sự cắt đứt của chúng so với sợi chỉ truyền thống vốn
tự nhiên liên tục trong thực tiễn hiện hành (1). Sự cắt đứt này không ngừng được
cảm nhận như là vấn đề. Những toan tính vượt qua triết học và nghệ thuật được
