"cái chết của Thượng Đế" do Nietzsche thông báo, tuy thế vẫn đau đáu với cuộc
tìm kiếm ý nghĩa: hắn ta vẫn chờ mong bằng cách này hay cách khác, nhận được
một thông điệp trao gửi đến cho mình; hắn ta vẫn mong "được trao lời".
Có lẽ phải đã cảm thấy sự thất vọng gắn liền với ý tưởng triết học không có tiền
giả định (philosophie sans présupposition) (1) để đạt đến cách đặt vấn đề mà
chúng tôi sắp gợi ra. Trái với những nền triết học của khởi điểm, một suy niệm về
những biểu tượng khởi đi từ giữa lòng ngôn ngữ của ý nghĩa vẫn luôn luôn có ở
đấy; nó khởi đi từ chính giữa ngôn ngữ đã xảy ra và ở đó mọi chuyện đều đã
được nói rồi, một cách nào đó, nó muốn là thứ tư tưởng, không phải là không có
tiền giả định của nó - Đối với tư tưởng này, nhiệm vụ đầu tiên không phải là bắt
đầu mà là, ngay giữa ngôn từ, hoài niệm (2).
Nhưng khi đem đối lập cách đặt vấn đề biểu tượng (la problématique du symbole)
với cuộc tìm kiếm khởi điểm của Descartes và Husserl, chúng ta cột quá chặt suy
niệm này vào một giai đoạn quá chính xác của diễn từ triết học; có lẽ nên nhìn xa
hơn: nếu chúng ta nêu lên vấn đề biểu tượng ngay từ bây giờ, vào thời kỳ này của
lịch sử, đó là do liên hệ với một số nét trong "tính hiện đại" của chúng ta (3) và
cũng để phản kích lại chính tính hiện đại đó. Thời đoạn lịch sử của triết học về
biểu tượng, đó là thời đoạn của lãng quên và cũng là thời đại của phục hưng: lãng
quên các biểu hiện thiêng liêng (oubli des hiérophanies); lãng quên các dấu hiệu
thần linh, đánh mất chính con người như là thuộc về cái thiêng liêng. Sự lãng
quên này, chúng ta đều biết, là đối tượng cho cái nhiệm vụ khổng lồ phải nuôi
dưỡng con người, thoả mãn những nhu cầu khi chế ngự thiên nhiên bằng một kỹ
thuật hành tinh (une technique planétaire) (5). Và chính việc nhận ra lờ mờ những
lãng quên này đã kích động và thúc giục chúng ta phục hưng ngôn ngữ toàn vẹn
(le langage intégral). Chính vào thời kỳ mà ngôn ngữ chúng ta trở nên chính xác
hơn, đơn nghĩa hơn, vắn tắt là có tính kỹ thuật hơn, thích hợp hơn cho những tiến
trình hình thức trọn vẹn được gọi một cách chính xác là lôgích học biểu tượng
(logique symbolique) (6) (sau này chúng ta sẽ trở lại tính đa nghĩa đáng ngạc
nhiên này của từ biểu tượng), vào chính thời kỳ này của diễn từ mà chúng ta
muốn tái nạp năng lượng cho ngôn ngữ, mà chúng ta muốn khởi hành lại từ giữa
lòng ngôn ngữ. Vậy là, điều ấy cũng là một tặng phẩm của tính hiện đại, những
con người của ngữ học, của khoa chú giải, của hiện tượng học, của phân tâm học,
của phân tích ngôn ngữ. Như thế chính một thời kỳ nó phát triển khả tính làm
