mông vượt quá sức chịu đựng. Đây là những đêm Giệc-sê-ma-ni của chúng ta
(Gethsemani là khu vườn chúa Giêsu ở một đêm trước khi bị bắt và chịu đóng
đinh). Nhưng các sự thật làm tan nát sẽ bị tàn lụi từ việc được thừa nhận. Do đó,
Oedipe ngay từ đầu vâng lời định mệnh mà không hiểu biết nó. Nhưng từ lúc ông
hiểu biết nó, bi kịch của ông bắt đầu. Nhưng cùng lúc đó cũng là mù quáng và
tuyệt vọng, ông nhận thức rằng mối ràng buộc duy nhất nối kết ông với thế giới là
bàn tay tươi mát của một cô gái. Rồi một nhận xét khủng khiếp được đưa ra:
"Mặc dù có quá nhiều thử thách, song tuổi cao và tính cao quý của linh hồn tôi
khiến tôi kết luận rằng mọi thứ đều tốt". Oedipe của Sophocles, giống như
Kirilov của Dotoevsky, đưa ra công thức để đạt sự chiến thắng phi lý. Minh trí
thuở xưa gặp gỡ chủ nghĩa anh hùng hiện đại.
Người ta không khám phá ra điều phi lý mà không bị quyến rũ phải viết ra cẩm
nang hạnh phúc. "Sao! Bằng các con đường chật hẹp đến thế sao - "Tuy nhiên chỉ
có một thế giới. Hạnh phúc và điều phi lý là hai đứa con của cùng một trái đất.
Chúng không thể tách rời được. Sẽ là một lầm lỗi nếu nói rằng hạnh phúc nhất
thiết phải xuất phát từ sự khám phá phi lý. Cũng lầm lỗi nếu nói rằng điều phi lý
xuất phát từ hạnh phúc. Oedipus nói "Tôi kết luận rằng mọi thứ đều tốt", và nhận
xét đó là thiêng liêng. Nó dội lại trong vũ trụ hoang dã và có giới hạn của con
người. Nó dạy rằng tất cả đều không, đã không cạn kiệt. Nó hất ra khỏi thế giới
một vị thần đã bước vào thế giới với tâm trạng không thoả mãn và sở thích về
những nỗi đau khổ. Nó hiểu định mệnh là mật vấn đề của con người, điều này
phải được giải quyết giữa con người.
Tất cả niềm vui thầm lặng của Sisyphe bao gồm trong đó. Định mệnh của ông
thuộc về ông. Tảng đá của ông là vật của ông. Cũng thế, con người phi lý
(L’homme absurde), khi suy tưởng về đau khổ của mình, đã buộc mọi quan niệm
sai lầm phải im lặng. Trong vũ trụ thình lình được trả lại cho sự yên lặng của nó,
vô số các giọng nói êm dịu đáng ngạc nhiên của thế giới nổi lên. Các đòi hỏi bí
mật, vô thức, các lời mời gọi từ mọi khuôn mặt, là sự hạn chế cần thiết và là cái
giá của chiến thắng. Không có mặt trời nào không có bóng tối, và đó là điều tất
yếu để hiểu biết đêm. Con người phi lý nói vâng và nỗ lực người ấy từ nay trở đi
sẽ liên tục. Nếu có một định mệnh cá nhân, sẽ không có một định mệnh cao hơn,
hay ít nhất chỉ có một số mệnh được người ấy kết luận là không thể tránh được và
đáng khinh. Đối với phần còn lại, người ấy hiểu chính người ấy là chủ ngày tháng
